Basel, Universitätsbibliothek, A X 44
Creative Commons License

Aus: HAN. Verbundkatalog Handschriften - Archive - Nachlässe, 2018.

Titolo del codice: Liber Henrici de Rinfeldia O.P. in studio Viennensi degentis
Luogo di origine: Wien
Datazione: 1394-1397
Segnatura precedente:
  • Predigerkloster (Basel), G 292 (alt)
  • Predigerkloster (Basel), f t 58 (alt)
  • Predigerkloster (Basel), H 12 (alt)
  • Predigerkloster (Basel), H 18 (alt)
Supporto materiale: Papier
Dimensioni: 1 Band (190 Blätter)
Formato: 15,5 x 21-22 cm
Numerazione delle pagine: Foliierung z.T. zeitgenössisch mit Tinte, z.T. modern mit Bleistift: 1.2.2a.3-10.10a.11-37.37a.38-40.40a.41.41a.42.43.43a.44.44a.45-50.50a.51-52.52a.52b.53-56.56a.57-58.58a.58b.59-66.66a.67-68.68a.68b.69-75.75a.76-84.84a.85.85a.86-89.89a.90-91.91a.92-95.95a.96.96a.97.97a.98-103.103a.104-107.107a.108-116.116a.116b.117-139.139a.140-143.143a.144-146.146a.147-159. Diverse unbeschriebene Fälze der kleinformatigen Zettel nicht gezählt
Composizione dei fascicoli: Lagen: 9 VI108 + VII122 + (VI+1)135 + 2 VI159; Reklamanten unten rechts 60v.72v.96v. Diverse eingeheftete Zettel, i.d.R. signiert mit Zahlen und Buchstaben (z.B. 37a, 52b, 96a)
Disposizione della pagina: 1-36.44v untere Hälfte -109.112r untere Hälfte -114.115v untere Hälfte -122.130v-147.158r zweites Viertel -159 1-36.44v untere Hälfte -109.112r untere Hälfte -114.115v untere Hälfte -122.130v-147.158r zweites Viertel -159: Schriftraum: 10-10,5 x 16-17,5 cm, mit Tinte begrenzt; meist etwa 48-58 Zeilen.
Tipo di scrittura e mani:
  • 1-36.44v untere Hälfte -109.112r untere Hälfte -114.115v untere Hälfte -122.130v-147.158r zweites Viertel -159 1-36.44v untere Hälfte -109.112r untere Hälfte -114.115v untere Hälfte -122.130v-147.158r zweites Viertel -159: Notula, geschrieben in Wien von Henricus de Rinfeldia (Identifikation durch den an ihn gerichteten, von ihm als Makulatur benützten Brief 89a/91a; über seine Tätigkeit in Wien vgl. I.W. Frank OP, Hausstudium und Universitätsstudium der Wiener Dominikaner bis 1500 (Archiv für österreichische Geschichte 127), Wien 1968, S. 196f.), 1394-1397 (Daten 9r.25r Rd. 36v Rd. 44v. 84r Rd. 110r Rd.)
  • Übrige Stücke und einzelne eingeheftete Zettel: Verschiedene gleichzeitige Hände
  • 148r-158r oben: Bastarda
Decorazione: Stellenweise rubriziert
Aggiunte: Im ganzen Band Notizen und Korrekturen von Henricus de Rinfeldia, verstreut auch von einer anderen Hand
Legatura: Einband 15. Jahrhundert (um 1400?), glattes rotes Leder über Pappdeckeln; 2 Paar Schliessbänder glatt abgeschnitten, eine nach hinten greifende Langriemenschliesse fehlt; Spiegel Pergament-Fragmente 14. Jahrhundert (?), mit Papier überklebt (hinten ein Stück weggerissen); Pergament-Titelschild auf dem hinteren Deckel, Signaturen mit Tinte auf dem vorderen Deckel; ehemals Catenatus (Spuren am vorderen Deckel unten).
Lingua principale: Lateinisch
Contenuto:
Zahlreiche kleine Stücke, auch auf eingehefteten Zetteln und an den Rändern, sind in der Beschreibung nicht gesondert berücksichtigt. Die häufige Angabe "H.H." bezeichnet Henricus Langenstein de Hassia. Vgl. auch die zugehörige Handschrift A X 24.
  • 1r-29v Quaestiones quaedam >M. Stephani<. Utrum in latitudine creabilium specierum sit dare summam citra deum. Arguitur quod sic quia in latitudine creatarum specierum est dare summam citra deum igitur in latitudine
    1r-v wohl Stephanus de Enczensdorf, Rektor an der Wiener Universität 1391. Von ihm wie auch von anderen Autoren sind ausserhalb dieser Handschrift keine weiteren Texte bekannt. - Zu den weiteren Queastiones und Autoren s. Steinmann (ca. 1975), S. 1-6
    Edition 11v-12r: Brinzei (2016), S. 289-283
  • 29v-31v Quaestiones 16 de thelogia et bono >Questiones disputate in stuba collegii domini ducis<. Utrum deus sit subiectum theologie. Obiectum vel subiectum theologie viatoris est intuitiva beatifica visio divine essencie
    Mehrmals wird Henricus de Hassia zitiert
  • 31v-36v Quaestiones 32 disputatae >In aula fuerunt disputata<. Utrum quecumque corpora glorificata vel non glorificata secundum suas qualitates sint sensum immutativa. Nota color dicitur propriissime videri
    Darunter zwei Notae von Henricus de Hassia; am unteren Rand "Anno domini 1397"
  • 37r-48r Quaestiones quaedam >Est questio Scoti super primo d. 37<. Utrum deum esse ubique per potenciam inferat eum necessario esse ubique per essenciam. Esse nobis alquid presens
    Der Hinweis auf Johannes Duns Scotus bezieht sich nur auf das Thema. Zu den einzelnen Quaestiones und Autoren s. Steinmann (ca. 1975), S. 7-8
  • 48r-v Robertus Holcot: In sap. 3,9 exc. >Ex Holkot<. Qui confidunt in illum ... [sap. 3,9]. Circa quod nota quod veritatibus theologicis indigemus in presenti
    Stegmüller, Rep. bibl. 5,7416 - Druck (ungekürzt): ed. [Basel] 1586, 125-127
  • 48v-49v Quaestiones et notae quaedam Utrum cum unione ypotetica nature humane ad divinam stare possit ipsam humanam carere divina visione. Aliqui dicunt et communius quod ymmo omnis creatura potest deo uniri
  • 49v Notata ex lectura quadam Henrici Langenstein de Hassia >Magister Henricus de H.<. Nota quod triplex est differencia visionis intuitive una quando obiectum movet ad sui cognicionem immediate sine medio
  • 49v Notae de essentia divina Nota quod processionum una non est posterior alia in divinis
    Die drei ersten Abschnitte mit "H.H." gezeichnet
  • 50r-58v Quaestiones et notae variae >H. de Oeta<. Utrum tantum unum deum esse sit evidenter naturali racione convincibile. In primo articulo qui est de hoc an philosophi racioni naturali innitentes
    Zu den einzelnen Texten s. Steinmann (ca. 1975), S. 9-11
  • 58v-59v Henricus Langenstein de Hassia: Argumenta de voluntate libera >H.H.<. Argumenta ad probandum quod non stat voluntatem divinam habere se nec volitive nec nolitive
  • 60r-63v Quaestiones et notae variae Utrum caritas decrescat ad crementum cupiditatis et econtrario. Arguitur sic quia crescente caritate decrescit cupiditas
    Zu den einzelnen Texten s. Steinmann (ca. 1975), S. 12
  • 63v Versus memoriales varii >Versus librorum biblie H.H.<. Est Genes[is], Exo[dus], Levi[ticus], Deutro[nomium], Numeri, Iosueque
    Walther, Initia carminum 9505
  • 63v Nota de divisione sacrae scripturae secundum Hebraeos >Nota de divisione secundum Hebraeos<. Notandum est quod secundum Hebreos vetus testamentum dividitur in tres ordines librorum
  • 64r-81r Quaestiones et notae variae >De sacerdocibus<. Sacerdos vinum et siceram non bibat tempore vite sue
    Zu den einzelnen Texten s. Steinmann (ca. 1975), S. 13-15
  • 81r Henricus Langenstein de Hassia: Quaestiones tres de ingenio ex lectura quadam extractae >Nota de ingenio<. Utrum quod natura de ingenio non debet vel aliis viribus per exercicium vel scienciam attingi possit. Ad illud responderi potest quod sic
  • 81r-84r Quaestiones et notae variae >Nota de quintuplici inpugnacione fidei<. Captivantes omnem intellectum [c.f. II Cor. 10,5], hoc dicit Paulus quia ante adventum christiane fidei
    Enthält mehrere Quaestiones. Zu den einzelnen Texten s. Steinmann (ca. 1975), S. 15
  • 84r-v Henricus Langenstein de Hassia: Notae variae >Nota de mutua inclinacione forme ad materiam et e contrario. H.H.<. Nota secundum veram consideracionem nature et condicionis naturalis rerum
    Meist Theologisches; 84r Rand unten Scriptum anno domini 1396 in die Nicolai confessoris quod festum fuit 4a feria dominice prime adventus in quo anno Francigene fuerunt interfecti a Turcis
  • 85r-91v Quaestiones et notae variae Utrum quilibet angelus possit facere bonos et malos actus. Quod non quia boni non possunt malos actus facere
    Zu den einzelnen Texten s. Steinmann (ca. 1975), S. 16-17
  • 91v-92r Henricus Langenstein de Hassia: Notae de poenis inferni >Nota de igne tribulacionis<. Primus inter ceteros ignes est maxime et expeditissime purgatorius
  • 89a/91a Ulricus Theobaldi Provincialis Theutoniae O.P.: Epistula Ulrici Theobaldi provincialis Teutoniae O.P. ad Henricum de Rinfeldia studentem Viennensem data, s.d.
    Schmaler Zettel; Original mit Siegelspuren, unterschrieben provincialis vester amicus; der Inhalt betrifft eine Geldsendung. Auf der Rückseite Notizen
    Zu Theobaldi vgl. Loë, Paulus von. - Statistisches über die Ordensprovinz Teutonia. In: Quellen und Forschungen zur Geschichte des Domominikanerordens in Deutschland 1. - Leipzig 1907, S. 30-44, hier S. 15 Nr. 36.
  • 92r-108v Questiones et notae variae >Nota de inspiracione<. Queri potest an deus unomodo vel simili inspiret bonos et malos. Pro quo est advertendum quod intelligencia humana multis modis supernaturaliter iuvatur
    Zu den einzelnen Texten s. Steinmann (ca. 1975), S. 17-21
  • 109r-v Notae variae >Nota quod puplex est institucio coniugii< >nota de 3ci precepto< >de 3bus bonis matrimonii< >de prophetia Danielis<<
    Die Stücke 109v sämtlich mit "H.H." gezeichnet
  • 110r-112r Henricus Langenstein de Hassia: Nota de tribus gradibus virtutum >Nota quod 3 sunt gradus virtutum. H.H.<. Notandum est quod tres gradus virtutum sive perfeccionis et imperfeccionis se habentes distingui possunt primus est earum que ex habitu supernaturali
    110r Rand oben Scriptum anno domini 1397
  • 112r-113v Henricus Langenstein de Hassia: Ex lectura quadam notata >Ex lectura m. H.H.<. Deus eternaliter scivit et voluit a esse futurum igitur a necessario est
  • 114r-v Quaestiones, collationes, notae variae Utrum aliquando fuerit licitum plures simul habere uxores et videtur quod non per glosam Gen. 5° >Collacio dominice 3e adventus pro clero<. Iudicabit in iusticia [Is.11,4]. Quota allegaciones que supra. Postquam predicta verba per socium meum dilectum deducta sunt
    Zu den einzelnen Texten s. Steinmann (ca. 1975), S. 22
  • 115r-v Quaestio de fide catholica >Utrum fides catholica stare possit cum creditorum clara apparencia<. Arguitur primo quod non. Fides est non apparencium
    Darunter Ergänzungen
  • 115v-116v Quaestiones et notae variae >Nota de obiecto fidei<. Nota quod obiectum fidei unomodo sumitur pro obiecto principali
  • 116ar-v Notae
    Ergänzungen zu Henricus de Oyta 116r
  • 117br-v Notata varia
  • 117r-121r Henricus Langenstein de Hassia: Notae variae >Nota de providencia divina. H.H.< Quod si deus est gubernator universi optimus sapientissimus atque potentissimus
    Zu den einzelnen Texten s. Steinmann (ca. 1975), S. 23
  • 121r-122v Notae variae >Nota de speciebus intellectualibus et quid requiratur ad cognicionem<. Proposicio stat animam speciem apparicionis intra se vel extra se videre et non cognoscere cuius coloris sit responsiva. Patet quia species apparicionis non representet eam ex vi cuiuscumque conformitatis
  • 123r-124r Henricus Langenstein de Hassia: Lecturae cuiusdam pars >Ex lectura magistri Henrici de Hassia doctoris egregii<. Circa quod queritur que sint de racione veri philosophi vel quod requiruntur ad hoc quod aliquis sit vel fuerit verus et laudabilis philosophus. Respondeo quod tria ex parte effectus
    Darunter eine Ergänzung
  • 124r-135v Quaestiones et notae variae >Contra posicionem m. Petri de Walse<. Arguitur contra 2am partem conclusionis 2e et arguitur racione ante oppositum. In infinitum difficilius est aliquid ex nichilo etc. Ad illud respondetur 4or modis primo
    Zu den einzelnen Texten s. Steinmann (ca. 1975), S. 24-25
  • 136r-137v Quaestiones et nota variae Utrum theologia existens sciencia practica sit in omnibus aliis scienciis consona. Conclusio prima. Quamvis processus theologicus non sit vere demonstrativus
    Zu den einzelnen Texten s. Steinmann (ca. 1975), S. 25-26
  • 137v-141r Notae variae ad sermones >Nota de remissione peccati. In omelia octave pasche<. Nota quod in dacione spiritus sancti dicitur quorum remiseritis peccata
    Zu den einzelnen Texten s. Steinmann (ca. 1975), S. 26
  • 141v-147v Quaestiones et notae variae >M. Ioh. Berwardi<. Utrum a pluribus causis totalibus eundem effectum in numero produci sit sustinebile sine contradiccione apparente. In oppositum quia si sic tunc staret idem bis produci quod videtur contradiccionem claudere
    Zu den einzelnen Texten s. Steinmann (ca. 1975), S. 27-28
  • 148r-153r Henricus Langenstein de Hassia: Continuatio homiliae s. Augustini de festo lanceae et clavorum >Omelia m. H. de Hassia<. In illo tempore rogaverunt Iudei Pylatum [c.f. Ioh. 19,31]. 'Unus militum lancea latus eius aperuit ' [Ioh. 19,34]. Vigilanti animo ewangelista usus ut non diceretur latus eius percussit
    Heilig, K.J. - Kritische Studien zum Schrifttum der beiden Heinriche von Hessen, in: Römische Quartalschrift 40 (1932), S. 135
  • 153v-158v Henricus Langenstein de Hassia: Tractatus de dici de omni in theologia >Tractatus reverendi magistri Henrici de Hassia de dici de omni in theologia<. Inquisiturus de dici de omni secundum intuicionem Aristotelis et philosophorum an videlicet sufficiat generaliter catholicis ad sylogisandum in divinis
  • 158r-159v Quaestiones et notae variae >Nota de ultima cena post resurreccionem Christi< >Nota pro impetracione gracie< >Nota de proprietate personali< Utrum quodlibet genus sit divisibile in duas species sibi immediatas
    Zu den einzelnen Texten s. Steinmann (ca. 1975), S. 28
Origine del manoscritto: Aus dem Dominikanerkonvent Basel; kein Besitzeintrag, aber alte Signaturen: Auf dem vorderen Deckel G 292, gestrichen, daneben, nur unter der Quarzlampe lesbar f [?] t 58; auf dem Titelschild des hinteren Deckels H 12, die Zahl ausgekratzt und durch 18 ersetzt; der Schreiber Henricus de Rinfeldia ist im Basler Konvent gestorben, s. Boner (1935) Teil II, S. 185-186; Schmidt (1919) Nr. 153. Verschiedene Datierungen in der Handschrift: 9r am unteren Rand 1394, 36v am unteren Rand 1397, 44v 1395, 84r am unteren Rand 1396, 110r am oberen Rand 1397, 116r 1396. Zu den Datierungen s. Brînzei (2016), S. 285f., Anm. 4.
Acquisizione del manoscritto: Eigent.: Öffentliche Bibliothek der Universität Basel
Bibliograph. Nachweise
  • Schmidt, Philipp. - Die Bibliothek des ehemaligen Dominikanerklosters in Basel. - In: Basler Zeitschrift für Geschichte und Altertumskunde (Bd. 18). - Basel 1919, S. 160-254, hier S. 207, Nr. 153
  • Steinmann, Martin. - Ungedruckte Beschreibung, ca. 1975
  • Scarpatetti, Beat Matthias von u.a. - Katalog der datierten Handschriften in der Schweiz ..., Bd.1. - Dietikon; Zürich 1977, Nr. 249
  • Lohr, Carolus. - Aristotelica helvetica (Scrinium Friburgense, Sonderband 6). - Freiburg, 1994, S. 17
Literatur
  • Boner, Georg. - Das Predigerkloster in Basel von der Gründung bis zur Klosterreform 1233-1429 (SA aus: Basler Zeitschrift für Geschichte und Altertumskunde, Bd. 33/1934 und 34/1935). - Basel 1935
  • Neidiger, Bernhard. - Selbstverständnis und Erfolgschancen der Dominikanerobservanten. In: Rottenburger Jahrbuch für Kirchengeschichte ; 17 (1998), S. 67-122, hier S. 100 Anm. 177
  • Brînzei, Monica; Schabel, Chris. - The past, present, and future of late medieval theology : the commentary on the Sentences by Nicholas of Dinkelsbühl, Vienna, ca. 1400. - In: Mediaeval commentaries on the Sentences of Peter Lombard. - Leiden : Brill, 2015. - Volume 3, S. 174-266, hier S. 264
  • Brînzei, Monica. - Unknown fragments of Petrus de Treysa in the codex Basel, Universitätsbibliothek A-X-44. - In: Chôra. - Iaşi : Ed. Polirom. - 14(2016), Seiten 285-293
Online