Aarau, Aargauer Kantonsbibliothek, MsMurF 14

Bretscher-Gisiger Charlotte / Gamper Rudolf, Katalog der mittelalterlichen Handschriften der Klöster Muri und Hermetschwil, Dietikon-Zürich 2005, S. 107-109.

Avec l'aimable permission de Urs Graf Verlag, Dietikon. L'éditeur détient l'ensemble des droits de publication.
Titre du manuscrit: Ps.-Aegidius Romanus, Nicolaus de Dinkelspuhel, Bernardus de Parentis
Origine: Luzern
Période: 1474
Support: Papier
Wasserzeichen Ochsenkopf, ähnlich Piccard XV 41–42 (1472).
Volume: 293 Blätter
Format: 41 x 31 cm
Numérotation des pages: Neuere Foliierung 1293.
Composition des cahiers: Lagen: 7 VI84 + V94 + 11 VI226 + (VI-5)233 + 5 VI293; Bl. 183186 im Bund zusammengeklebt, nach Bl. 233 fünf Blätter herausgeschnitten, am Schluss fehlt eine unbekannte Anzahl von Lagen. Die Doppelblätter 184 /185 und 183 /186 mit Papierstreifen zusammengeklebt. Zählung der Blätter innerhalb der Lagen mit Buchstaben, stark beschnitten. Reklamanten, teilweise beschnitten.
Mise en page: Seitliche Begrenzung des Schriftraums mit Tinten- und Stiftlinien, Schriftraum 27–28 x 19–19,5, 46–56 Zeilen.
Type d'écritures et copistes: Jüngere gotische Kursive und schleifenlose Bastarda von drei Händen:
Décoration:
  • Rubriziert.
  • Bis 167r schwarze Kolumnentitel, Zwischentitel und Kapitelzählung rot, 2–5zeilige rote Lombarden.
  • 33va flüchtige Skizze eines Zweiges mit Blättern.
Ajouts: Vereinzelte Korrekturen von gleichzeitigen Händen, z. B. 39vb, 195ra, 261va. Handweiser, z. B. 28va.
Reliure: Mit braunem Leder bezogene Holzdeckel, 15. Jh. Streicheisenlinien, Einzelstempel. Ehemals vier nach vorn greifende Kantenschliessen, zwei auf der langen und je eine auf der kurzen Seite, Messingteile erhalten. Bünde gebrochen. Auf dem Rücken Signaturschild. Im vorderen Deckel und im Rücken Pergamentfragmente, 12. Jh., weitere schmale Pergamentfragmente in den Fälzen, im hinteren Deckel Luzerner Gerichtsurkunde, 15. Jh. Spiegelblätter Papier.
Sommaire:
  • 1ra187va Ps.-Aegidius Romanus: Proprietates rerum naturalium moralisatae. >Liber primus<.
    • Prolog: Quoniam sicut scribitur Sap. 13: Avani [statt vani] sunt omnes homines quibus non est scientia dei
    • Text: >De celo empireo. Capitulum primum<. Celum empyreum est locus et regio angelorum et beatorum …–… 180va et quam stultum sit in hiis qui transeunt confidere avertere etc. >Explicit tractatus de arboribus plantis et herbis aromaticis et lapidibus preciosis et aliis moralitatibus eorum omnium<. Anschliessend Capitula.
    • (184rb) Alphabetisches Sachregister.
    • (187va) >Explicit presens opus per totum et per omnia sua capitula per me Adam Keute pro tunc plebanum ecclesie collegiate in Lutzern in vigilia corporis Christi anno lxxiiij. Deo gracias. Liber de naturis rerum notatur presens tytulus<.
      Thorndike / Kibre, Incipits, Sp. 199; Bloomfield, Incipits, Nr. 5027.
  • 187vb188rb Ps.-Arnoldus de Villanova: De virtute quercus. >De virtutibus quercus benedicte in foliis, glandibus, capulis <. Reverendo in Christo patri et domino, domino Richardo divina providencia episcopo Cantuarensi magister Arnoldus de Villanova …–… nullam virtutem habere menciens.
    Joachim Telle, Altdeutsche Eichentraktate aus medizinischen Handschriften, Centaurus 13 (1968), S. 46–50, S. 44f.; Thorndike / Kibre, Incipits, Sp. 1358; Gundolf Keil, Artikel Arnald von Villanova, in: Verfasserlexikon2, Bd. 1 (1978), Sp. 455–458.
  • 188va206rb Nicolaus de Dinkelspuhel: Sermones de eucharistia. >Sermones de corpore Christi<. O sacrum convivium in quo Christus sumitur Verba hec sunt matris ecclesie, ea per octavam Corporis Christi canentis
    • (191va) O sacrum convivium Venerabiles patres necnon dilectissimi fratres. Sicut in proximo sermone vestra audivit caritas
    • (197rb) O sacrum convivium Venerabiles patres Sicut in duobus precedentibus sermonibus vestra dilectio audivit quo ad secundam particulam
    • (200vb) O sacrum convivium Venerabiles patres Sicut vestra dilectio in proximo sermone audivit quo ad terciam particulam
      Madre, Dinkelsbühl, S. 317 (A, B, C, D).
    • (203vb) Ego sum panis vite (Io 6,35,48). In priori sermone aggregatum ex fidelibus ad invicem caritate connexis
      Madre, Dinkelsbühl, S. 245 (2). Alois Madre, Artikel Nikolaus de Dinkelsbühl, in: Verfasserlexikon2, Bd. 6 (1987), Sp. 1051–1053.
  • 206rb212ra Petrus Reicher de Pirchenwart: Sermo de eucharistia. Venite ad me omnes qui laboratis et ego reficiam vos (Mt 11,28). Dilectissimi in domino locuturus aliqua de venerando eukaristie sacramento et eius digna suscepcione …–… esca angelorum et cibus sanctarum rerum animarum Ihesus Christus dominus noster qui cum patre
    Madre, Dinkelsbühl, S. 318.
  • 212ra233rb Nicolaus de Dinkelspuhel: Lectura Mellicensis. Auszug. >Hec questio ex Scoto<. Quarto queritur utrum unus pro alio possit penam satisfactoriam explere
    Madre, Dinkelsbühl, S. 109, Nr. 152.
    • (213va) >Materia pulchra de indulgenciis<. Primo queritur utrum per indulgencias possit aliquid remitti de pena satisfactoria … 4 Quaestionen.
      Madre, Dinkelsbühl, S. 109, Nr. 153–156.
    • (220rb) >Secuntur questiones pulchre cum argumentis de receptaculis animarum corpore exutarum et de suffragiis que fiunt pro ipsis<. Prima utrum ponenda sint aliqua receptacula corporalia animarum … 13 Quaestionen.
      Madre, Dinkelsbühl, S. 111f., Nr. 192–204.
    • (233rb) >Ex sic est finis huius distinccionis etc.<. Anschliessend: Castitas liberat hominem a delectacionibus venereis
  • 233v leer.
  • 234ra293vb Bernardus de Parentis: Tractatus de officio missae. Quoniam clamitat sapiens quod perscrutator maiestatis opprimetur …–… cuius animam passionis gladius //. Bricht im Abschnitt über das Pater noster ab, Schluss fehlt.
    Käppeli, Scriptores, Nr. 643.
  • Spiegelblatt hinten Medicinalia. Sanguis columbe sub dextera ala extractus … 27 kurze Abschnitte über die Heilkraft verschiedener Substanzen tierischer und pflanzlicher Herkunft, der letzte nachgetragen und teilweise deutsch.
Origine du manuscrit: 1r Monasterii Murensis, 17. Jh. Im vorderen Spiegel Exlibris des Klosters Muri (Wegmann 5120). 1r, 58r, 293v Stempel Kantonsbibliothek Aargau, 19.–20. Jh.
Provenance du manuscrit: Luzern. Der Schreiber Adam Keute datiert 187va die Hs. auf den 8. Juni 1474. Adam Keute war 1467–1476 Leutpriester an der Hofkirche Luzern; zum Schreiber CMD-CH 1, S. 251.
Bibliographie:
  • Schönherr, Handschriften, Bd. 1, Nr. 23;
  • Schönherr, Liturgiegeschichtliches, S. 39;
  • Bruckner, Scriptoria 7, S. 90;
  • CMD-CH 1, Nr. 5.