Per questo manoscritto sono disponibili le seguenti descrizioni

  • Aidan Conti, University of Bergen, Norway, for e-codices, 2014.
    (Descrizione standard, attualmente visualizzato)
  • P. Benedictus Gottwald, Catalogus Codicum Manu Scriptorum qui asservantur in Bibliotheca Monasterii O.S.B. Engelbergensis in Helvetia, Freiburg im Breisgau 1891, p. 68-77.
    Mostra la descrizione aggiuntiva
Engelberg, Stiftsbibliothek, Cod. 44
Creative Commons License

Aidan Conti, University of Bergen, Norway, for e-codices, 2014.

Titolo del codice: Sermons, martyrology, Euangelium Nicodemi and related texts
Datazione: s. xiii1/2
Segnatura precedente: 3/9
Supporto materiale: Parchment
Dimensioni: 121 folios
Formato: 285 x 183 mm
Composizione dei fascicoli: 1-28, 38+1 (20 is a singleton), 4-138, 148-2 (2 folios excised after 111), 156+2 (118 and 119 are singletons), 162
Disposizione della pagina: Two columns ruled in lead with single bounding lines. Approximately 50 lines per column (most often 49-52, but as few as 39 on fol. 121r)
Decorazione:
  • Rubricated titles.
  • Most often the initial letters are executed only in red. But there are periods in which red, blue and green initials alternate (ca 30v-42r, 45v-48r, 63v-64v, and after 110r) which appears at times haphazard (e.g. 56v).
  • At the beginning of some texts are multi-colored pen worked initials (e.g. fol. 82r, 106r, 111v).
Legatura: Romanesque binding, probably original but with subsequent alteration. The cover and any fastenings have been removed so that the wood boards (displaying a cushioned profile) and lacing paths are visible, but slips cannot be seen to exit the outer channels. Packed straight sewing on slit-thong supports. Double (?) endband support with straight (?) sewing.
Contenuto:
  • (fols. 1-24v) Sermons for various feast days and for ordinary days
    >Incipiunt sermones in diuersis anni festiuitatibus siue in priuatis diebus<
    • (fol. 1r, col. a) >De instrumentis bonorum operum.< Quia officium predicationis et doctrine suscepimus; ideo non possumus pretermittere
    • (fol. 1r, col. b) >Item alius.< Quia iustum est ut omnes christianos sermone sacre scripture assidue ammoneamus
    • (fol. 1v, col. a) >De misericordia.< Karissimi iustum est ut unusquisque christianus divinam scripturam
    • (fol. 1v, col. b) >De criminalibus et leuioribus peccatis.< De maioribus et minoribus peccatis et si non omnia uel aliqua commemoranda sunt
    • (fol. 2r, col. b) >In adventu domini.< Hodie fratres karissimi rogo et commoneo uos omnes ut in istis diebus cum dei adiutorio aduentum domini
    • (fol. 2v, col. a) >In natiuitate domini.< Dilectissimi hodiernam diem illustrat natiuitas domini sicut ipsi scitis ideo placuit antecessoribus
    • (fol. 2v, col. b) >In natiuitate domini.< Johannes euangelista dicit: Uerbum caro factum est (Io 1, 14). Hoc est uerbum omnipotentis patris factum est hodie homo
    • (fol. 3v, col. a) >Item in natiuitate domini.< Dilectissimi gaudeamus omnes et uideamus ne sit inter nos aliquis locus ullius tristicie
    • (fol. 3v, col. b) >Sermo in natale sancti Stephani protomartyris.< Heri celebrauimus natalem diem sempiterni regis; hodie celebramus sicut ipsi scitis triumphalem passionem eius militis
    • (fol. 4v, col. a) >In natale sancti Iohannis apostoli et euangeliste.< Iohannes apostolus et euangelista in cuius honore ueneratus hodie dies ista. Ille fuit filius Zebedei Iacobi
    • (fol. 4v, col. b) >In octaua domini.< Dilectissme quamquam sanctam huius diei festiuitatem Lucas euangelista paucis uerbis
    • (fol. 5r, col. a) >Sermo in epiphania.< Dilectissimi quamuis sciam quod unicuique uestrum satis notum est quid in hodierna die celebramus, tamen non audio dimittere
    • (fol. 5v, col. a) >Dominica secunda post epiphaniam.< Audite fratres apostolum dicentem: Deus karitas est. Qui habet caritatem deus in illo manet
    • (fol. 5v, col. b) >Dominica III post epiphaniam Domini.< Matthaeus ait: Cum descendisset Iesus de monte secute sunt eum turbe multe … (Mt 8, 1). Hoc est cum dominus inclinauit se ad nostram humanitatem
    • (fol. 6r, col. a) >Dominca IV post epiphaniam domini.< Ascendens Iesus in nauiculam secuti sunt eum … (cf Mt 8, 23-24). Lucas euangelista dicit nobis in euangelio quod modo lectum est quod dominus cum multa et magna miracula fecit in terra transit ad mare cum discipulis suis
    • (fol. 6r, col. b) >In purificatione sancte Marie.< Hodierna solempnitas quam semper quadragesimo die a natiuitate domini celebramus. Illa nobis manifestat magnam humilitatem domini
    • (fol. 6v, col. b) >In septuagesima.< In principio creauit deus celum et terram … (Gen 1, 1). Moyses predicit nobis qualiter omnipotens pater in principio creauit celum et terram
    • (fol. 7r, col. a) >In quinquagesima.< Hodie legimus (corr. from hodiernus) qualiter dominus beato Abrahe precepit dicens: Egredere de terra tua et cognatione tua et de domo patris tui (Gen 12, 1). Dilectissime quod tunc Abrahe corporaliter preceptum est spirituliter in nobis conpletum est
    • (fol. 7v, col. a) >In capite ieiunii.< Karissimi haec dies a sanctis patribus antecessoribus nostris caput ieiunii dicta est quia hodie incipimus nos preperare ad sanctum ieiunium dei
    • (fol. 7v, col. b) >In quadragesima.< Iustum esset quando tam sancti dies essent et tam sancta tempora appropinquarent sicuti modo
    • (fol. 8v, col. a) >Alius.< Forte alicui uestrum displiceo quod tam frequenter uos aliquid boni docere contendo
    • (fol. 9v, col. a) >Sermo in quadragesima.< Dilectissimi libenter uobis hodie aliquid dicerem de hoc sacratissimo ieiunio
    • (fol. 9v, col. b) >Sermo in media quadragesima.< Karissimi quocienscumque intelligitis signa et miracula domini que ipse interim fecit dum in humanitate sua
    • (fol. 10r, col. a) >Sermo in palmis.< Dilectissimi mei hanc dominicam diem quam hodie celebramus diem palmarum catholica ecclesia appellat et ideo eo nomine nominator quia hodie dominus noster ante passionem suam
    • (fol. 10r, col. b) >Item in palmis.< Omnipotens deus qui sponte sua dignabat ad terras uenire et qui dignatus est homo fieri ut
    • (fol. 10v, col. b) >In cena domini.< Huius diei magna est festiuitas quia hodierna die dominus sacramentum corporis et sanguinis sui
    • (fol. 10v, col. b) >Alius in cena domini.< Dilectissmi sanctitatem istius diei quem singulis annis representamus corporis oculis uestris non uidistis
    • (fol. 11r, col. a) >Item in cena domini.< Dauid dicit: Factus sum sicut nicticorax … (Ps 101, 7). Nicticorax in munda auis est et magna
    • (fol. 11r, col. b) >In annuncione sancte marie.< Iste due mulieres que nuper nominabatur in euangelio quod audistis significant actiuam et contemplatiuam uitam
    • (fol. 11v, col. b) >In pascha domini.< Hec est dies quam fecit dominus exultemus et letemus in ea. Nos omnes ad festiuitate huius deiei [sic] Dauid sanctus inuitat ut
    • (fol. 12r, col. a) >Item in pascha domini.< Karissimi ecce hodie paschalia agimus. Ideo ita nobis uiuendum est ut ad eterna festa peruenire mereamur
    • (fol. 12v, col. a) >Item in resurrectione domini.< Petrus dixit: Deus qui prenuntiauit per os omnium prophetarum … (Act 3, 18). Omnipotens deus qui nobis permisit per prophetas suas qui uellet mutere filium suum ut
    • (fol. 13r, col. a) >Item in pascha.< Dominus ait per prophetam Iacob: Factus sum pantera Effra[i]m et sicut catulus leonis domini [recte domui] Iuda (cf. Os 5, 14). Ista duo animalia significant resurrectionem domini cum qua redemit Iudam et Effraim
    • (fol. 14r, col. a) >Iste in pascha.< Omnipotens deus qui nos creauit et redemit sanguine suo ille nos ad gaudia celestis regni peruenire desiderat
    • (fol. 13v, col. b) >In inuentione sancte crucis.< In lectione que nuper lecta est audiuimus quod eo tempore quo populus israeliticus uastabatur a serpentibus
    • (fol. 14v, col. a) >In ascensione domini.< Karissimi sicut in paschalibus diebus letabamus de uictoria domini quam ipse adquisuit superando mortem eodum modo possumus
    • (fol. 14v, col. a) >In die pentecostes.< Hec dies nimis est sacra, hec dies est omnibus diligentibus dominum ueneranda
    • (fol. 15r, col. a) >Alius in pentecoste.< Dilectissmi corda omnium christianorum cognoscunt quod hodierna sollempnitas una est
    • (fol. 15r, col. b) >In natiuitate sancti Iohannis Baptiste.< Hodiernam diem beati Iohannis Baptiste ueneranda natiuitas consecrauit
    • (fol. 15v, col. a) >In festo Petri et Pauli.< Omnis honoris et sanctitatis studio hunc diem honorare debetis propter honorem Petri et Pauli qui fuerunt reuerentissimi patres totius ecclesie
    • (fol. 16r, col. a) >De sancto Laurentio.< Hodierna festiuitas beati Laurentii ignea pena quam passus est die hodeierna omnes deum diligentes admonet
    • (fol. 16v, col. a) >In assumption sancte Marie.< Dilectissimi hic dies ualde uenerabilis est. Hic dies precellit omnes sollempnitates aliorum sanctorum
    • (fol. 16v, col. b) >In natiuitate sancte Marie.< Dilectissimi hodie impletum est quod Dauid predixerat de hodierna natiuitate beate Marie. Ipse dixit: Uirgam uirtutis tue … (Ps 109, 2).
    • (fol. 17r, col. b) >Alius in natiuitate sancte Marie.< Hodiernam diem natus sancte Marie illustrauit et significauit
    • (fol. 17v, col. b) >In exaltatione sancte crucis.< Dilectissimi quondam illa sancta crux in cuius honore hodierna dies ab omnibus christianis celebratur et honoratur
    • (fol. 18r, col. b) Daniel propheta dicit: Omnes fideles christi concurrite deuoti ad hanc sollempnitatem sancti Michaelis archangeli. Propheta ortatur omnes qui credunt in deum ut
    • (fol. 18v, col. a) >In festiuitate omnium sanctorum.< Legimus in ecclesiasticis historiis quod Rome quidam domus erat in qua multitudo demonum per multa tempora habitat donec sanctus Bonefacius
    • (fol. 19r, col. a) >De apostolis.< Dauid dicit: Nimis honorati sunt amici tui deus nimis … (Ps 138, 17). Quos ipse amicos dei uocat hoc facit illum cuius hodie festiuitatem celebramus
    • (fol. 19v, col. a) >De martiribus.< Ferculum fecit sibi rex Salomon de lignis libam columpnas eius fecit argenteas reclinatorum aureum ascensum purpureum hoc
    • (fol. 20r, col. a) >De uno martire.< Dauid de illo martire dicit: Cuius ueneranda sollempnitas hodiernam diem sanctificauit qui seminant in lacrimis in exultatione metent
    • (fol. 20r, col. b) >De confessoribus.< Esayas dicit: Qui sunt isti qui ut nubes uolant (Is 60, 8). Sancti predicatores sicut erat cuius festiuitatem hodie celebramus illi nubes appelati sunt quia uerba doctrine nobis pluunt et
    • (fol. 20v, col. b) >In natiuitate unius uirginis ac martiris.< Nos omnes debemus hodie insimul gaudere quia diem festum in honorem sanctissimi uiginis ac martiris
    • (fol. 21r, col. a) >In natiuitate unius uirginis.< Omnes quamquam sepe ammoniti sitis praua opera fugere et huius mundi iniquinamenta deuitare
    • (fol. 21r, col. B) >In dominicis diebus.< Omnem dominicum diem honorare debemus cum omni studio honoris et sanctitatis quia dominicus dies primus est
    • (fol. 21v, col. b) >In dedicatione ecclesie.< Audistis quod Iohannes euangelista in suo euangelio dicit quod nuper uobis perlectum est facta sunt enzenia in quid in Ierosolimis et hiemps erat (Io 10, 22). Hoc est templum Ierosolimis in hiemali tempore dedicabatur
    • (fol. 22r, col. b) >Alius in dedicatione ecclesie.< Nos hodie celebramus et representamus uobis illum diem in quo primum ad seruicium haec ecclesia est
    • (fol. 22v, col. b) >Alius in dedicatione ecclesie.< Quidam homines sunt qui ad hoc solum totam cordis intentione uertunt quod talia edificia frabricent et firment in quibus
    • (fol. 23r, col. b) >In die depositione cuiusque defuncti.< Paulus dicit: Nolo uos ignorare (Thes 4, 13). Quasi diceret: Nolo fratres ut aliquis de morte alicuius amici sui ita contristetur sicut illi contristrantur qui non habent
    • (fol. 23v, col. a) >Item in agenda mortuorum.< Sciendum est quod misse mortuorum absque gloria et alleluia seu pacis osculo celebrantur quod est indicium leticie
    • (fol. 23v, col. b) >Sermo sancti Ysidori episcopi.< Fratres ad memoriam uestram reducimus ea que per sacras paginas legimus
      [Largely derived from a homily XVII edited in PL 67, 1080A-1081B, formerly attributed to Caesarius of Arles; see further G. Morin, Sancti Caesarii Arelatensis Sermones, pars altera, CCSL 104 (Turnhout: Brepols, 1953), p. 966]
    • (fol. 24r, col. b) >In natale domini.< Ammonendi estis fratres karissimi ut qui natiuitatem filii dei celebratis. Nullus sit ex uobis siue seruiis siue liber siue diues
  • (fol. 24v) Pseudo-Augustine: De Sacramentis Altaris, incomplete
    >Sermo beati Augustini episcopi.< Ueritas ait caro mea uere est cibus et sanguinis meus uere potus …–… quia nunquam potest desistere nisi radiante sole.
    [Identified as excerpts of De Corpore et sanguine Domini by Paschasius Radbertus circulating under the name of Augustine and edited in Jean-Paul Bouhot, "Extraits du De corpore et sanguine Domini de Pascase Radbert sous le nom d'Augustin," Recherches Augustiniennes 12 (1977): 119-173; esp. p. 145, no. 18.]
  • (fols. 24v-25v) [later hand in margin] >Excerpta ex gestis sancti Siluestri papae< Godolias dixit: Non [recte nos] de illo agimus qui in ewangelio eorum scribitur natus crevisse etate et sapientia …–… de patre et filio et spiritu sancto satis factum est. Si quae sunt alia, proferantur.
    [Edited in B. Mombritius, Sanctuarium seu Vitae Sanctorum, vol. 2 of 2 (Paris, 1910), 508-531; these excerpts begin at p. 519, l. 54 but soon depart from the printed text.]
    • [in a modern hand in the margin without other rubrication or marking] Hieron. advers. Iovin. lib. 1 Migne 23, 214
      [Excerpts from Jerome's Aduersus Jovinianum Libri Duo, beginning Haec de impatientia magis quam iuxta ordinem dispensationis dixerim (PL 23, 214A) and ending with an incomplete final word … in plerisque suffragium meretur simplicitas et alterius prudentiae et cal[liditati] (PL 23, 257D)]
  • (fols. 26r-74r) Martyrology based on Ado, the Martyrologium Hieronymianum, Bede and Rabanus Maurus
    >Incipit martyrologium ex Adonii episcopi Hieronimi presbyteri et Bede presbyteri Rabanique archiepiscopi martirologis [sic] et diuersorum sanctorum gestis passionibus collectum<
  • (fols. 74v-77v) Gospel of Pseudo-Matthew, ending abruptly early in chap. XXIV
    >Incipiut uita beate Marie uirgo patris atque matris eius< Ego Iacobus filius Joseph fabri et conuersans in timore dei prescripsi omnia que oculis meisErat uir in Israel nomine Ioachim de triba Iuda et hic erat pastorad templum propiciare putabant se uindicatam meis uidere qua causa corrueunt.
    [The P-text of the Pseudo-Matthaei Evangelium, edited by Jan Gijsel, Libri de Nativitate Mariae. Pseudo-Matthaei Evangelium, Corpus Christianorum Series Apocryphorum 9 (Turnhout: Brepols, 1997), 277-481; the text in the manuscript ends on p. 477 (XXIV. 1, line 6)].
  • (fols. 77v-78v) Sermo 113 of Hildebert of Lavardin, De duabus ciuitatibus dei et diaboli
    Exite filie meus de Babilonia et ne participes sitis delectorum … (Apoc 18, 4). Sunt fratres karissimi in mu[n]do duo regna duo principes due familie alterum qui habitat in Iherusalem mittant uobis auxilium de sancto et de Syon tueatur uos qui uiuus et regnat
    [Edited in PL 171, 864-867]
  • (fols. 78v-81v) Liber de lapidibus of Marbod of Rennes, ending a few lines into chap. 50
    >Incipit prologus sequentis operis< Euax rex Arabum legitur scripsisse Neroni qui post Augustus regnauit …–… Non ex duo quam plures unquam simul inueniuntur.
    [Edited in PL 171, 1717-1770; the manuscript text ends at 1766; see now also Maria Esthera Herrera, ed., Marbodo de Rennes Lapidario (Liber lapidum) (Paris, 2005)]
  • (fols. 82r-97r) The Homiliary of Angers [HA] and unidentified homilies
    here often ascribed to various earlier authorities such as Gregory, Bede and Augustine
    [Identified as HA in Winfried Rudolf, "The Homiliary of Angers in tenth-century England," Anglo-Saxon England 39 (2011): 163-192; On the homiliary see Raymond Étaix, "L'homéliaire carolingien d'Angers," Revue Bénédictine 104 (1994): 148-190; and Aidan Conti, "The Taunton Fragment and the Homiliary of Angers," Review of English Studies 60 (2009): 1-33]
    • (fol. 82r, col. a) >Lectio sancti euuangelii secundum Iohannem in natale domini nostri Iesu Christi.< In principio erat uerbum … (Io 1, 1).
      • >Omelia beati Gregorii< In lectione euuangelica fratres karissimi audiuimus quia filius semper fuit apud patrem …–… cuius sanctam natiuitatem colimus et ueneramus et adoramus ipse nos perducat ad gloriam ęternam qui cum patre et spiritu sancto uiuit et regnat deus per omnia secula seculorum.
        [HA 1, Christmas]
    • (fol. 82r, col. b) >Lectio secundum Lucam.< In illo tempore: Cum consummate essent … (Lc 2, 21).
      • >Omelia uenerabilis bede< Dominus ac redemptor noster fratres karissimi non uenit legem soluere sed adimplere …–… uerus Deus et uerus homo et misericors et gloriosus cui est fortitudo et potestas et honor preducat nos ad gloriam ęternam qui cum patre et filio et spiritu sancto. Amen.
        [HA 2, Octave of Christmas]
    • (fol. 82v, col. b) >Lectio secundum Mattheum.< In illo tempore: cum natus esset Iesus in Bethlehem (Mt 2, 1).
      • >Omelia uenerabilis bede presbyteri< Dominus ac redemptor noster fratres dilectissimi quando natus fuit in Iudea locum nominauit ubi natus fuit Bethlehem …–… Ipse Dominus noster Iesus Christus prestet nobis auxilium et adiutorium ut illo peruenire mereamur apso adiuuante qui uiuit et regnat in seculo seculorum. Amen.
        [HA 3, Epiphany]
    • (fol. 83r, col. a) >Lectio secundum Lucam.< In illo tempore: Cum factus esset Iesus annorum (Lc 2, 42).
      • >Omelia Iohannis episcopi < Fratres dilectissimi dominus semper fuit et est et erit sine fine …–… ut mereamur eum uidere in gloria eterna cum sanctis et electis suis. Ipse prestet nobis auxilium qui cum patre et spiritu sancto uiuit et regnat in secula seculorum. Amen.
        [HA 4, 1st Sunday after Epiphany]
    • (fol. 83r, col. b) >Lectio secundum Iohannem.< In illo tempore: Nuptię factę sunt in Chana Galileę (Io 2, 1).
      • >Omelia uenerabilis Bede presbyteri< Dominus ac redemptor noster fratres karissimi inuitatus fuit ad nuptias et discipuli eius …–… coniungi ad cęlestis nuptias cum sanctis et electis suis qui cum patre et spiritu sancto uiuit et regnat in seculo seculorum. Amen.
        [HA 5, 2nd Sunday after Epiphany]
    • (fol. 83v, col. b) >Lectio secundum Matheum.< In illo tempore: cum descendisset Iesus de monte (Mt 8, 11).
      • >Omelia beati Gregorii papae< In diebus illis fratres karissimi multa turba ueniebat ad Iesum …–… Ipse dominus ac remdemptor noster qui illum lęprosum mundauit et puerum illum uiuificauit dignetur nos uiuificare et sanare ut ad uitam ęternam mereamur peruenire. Qui uiuit et regnat deus in secula seculorum. Amen.
        [HA 6, 3rd Sunday after Epiphany]
    • (fol. 84r, col. a) >Lectio secundum Matheum.< In illo tempore: Ascendente Iesu in nauiculam (Mt 8, 23).
      • >Omelia uenerabilis Bede presbyteri< Credendum est ut hystoria narrat quod dominus in nauicula fuit …–… ut non pereamus influctuationibus mundi. Qui uiuit et regnat in secula seculorum. Amen.
        [HA 7, 4th Sunday after Epiphany]
    • (fol. 84r, col. b) >Lectio secundum Matheum.< In illo tempore: Dixit Iesus discipulis suis parabolam hanc, simile est regnum cęlorum (Mt 20, 1).
      • >Omelia beati Augustini episcopi< Audistis fratres karissimi in lectione ęuangelica quia similitudini comperauit Dominus …–… ut legem ac mandate eius mandata eius custodiatis. Ipse Dominus prestet nobis auxilium qui cum patre et spiritu sancto uiuit et regnat in.
        [HA 8, Septuagesima]
    • (fol. 84v, col. a) >Secundum Lucam.< In illo tempore: Exiit qui seminat seminare semen suum (Lc 8, 5).
      • >Omelia uenerabilis Bede presbyteri< Dominus noster fratres fratres [sic] karissimi dixit per similitudinem et postmodum exposuit per semetipsum …–… faciat nos crescere et multiplicari in operibus bonis et peruenire ad celesta regna ipso adiuuante qui uiuit et regnat in secula seculorum. Amen.
        [HA 9, Sexagesima]
    • (fol. 85r, col. a) >Secundum Lucam.< In illo tempore: Assumpsit Iesus xii discipulos suos (Lc 18, 31).
      • >Omelia uenerabilis Bede presbyteri< Dominus noster fratres memorauit de passione sua quia appropinquabat tempus …–… Ipse nos sanctificet et benedicat qui de cęlo descenus ut nos redimeret qui cum patre et spiritu sancto uiuit et regnat in secula seculorum. Amen.
        [HA 10, Quinquagesima (Lent)]
    • (fol. 85v, col. a) >Secundum Matheum.< In illo tempore: Ductus est Iesus in desertum a spiritu … (Mt 4, 1).
      • >Omelia uenerabilis Bede presbyteri< Dominus ac redemptor noster fratres karissimi uenit anno tricesimo ad baptismum et uoluit temptari a diabolo …–… Ipse dominus ac redemptor noster prestet nobis auxilium ut temptations diabolicas deo adiuuante uincamus et ad uitam ęternam peruenire ualeamus. Qui cum patre et spiritu sancto uiuit.
        [HA 11, 1st Sunday in Lent]
    • (fol. 86r, col. a) >Secundum Marcum.< In illo tempore: Interrogauerunt Iesum discipuli dicentes, Quid ergo scribę dicunt quod oportebat primum Heliam uenire (Mt 17, 10).
      • >Omelia uenerabilis Bede presbyteri< Interrogabant discipuli Dominum quod scribe dicebant quia Heliam oportet primum uenire …–… Ipse dominus ac redemptor noster qui istum puerum liberauit a demonio liberet nos a temptationibus diaboli et perducat nos ad uitam ęternam. Qui uiuit et regnat in secula seculorum.
        [HA 12, 2nd Sunday in Lent]
    • (fol. 86r, col. b) >Secundum Lucam.< In illo tempore: Erat Iesus eiciens demonium (Lc 11, 14).
      • >Omelia beati Gregorii papae< Audite fratres karissimi quanta tribulatio erat in mundo ante aduentum domini …–… Ita et uos fratres audite uerbum domini et custodite illud ut ad ęternam beatitudinem peruenire mereamini. Ipso audiente qui uiuit et regnat in spiritu sancta. Amen.
        [HA 13, 3rd Sunday in Lent]
    • (fol. 87r, col. a) >Secundum Iohannem.< In illo tempore: Dicebat Iesus turbis Iudeorum et principibus sacerdotum, Quis ex uobis arguet me de peccato (Io 8, 46).
      • >Omelia beati Gregorii papae< Dominus ac redemptor noster fratres karissimi nulla mala habuit innocens et immaculatus erat …–… Et ipse dominus prestare uobis digneur auxilium ut bona operamini et ad uitam ęternam peruenire mereamini . Qui cum patre et spiritu sancto uiuit et regnat.
        [HA 14, Easter]
    • (fol. 87v, col. a) >Secundum Iohannem.< In illo tempore: Thomas unus de xii qui (Io 20, 24).
      • >Omelia uenerabilis Bede presbyteri< Thomas non erat cum aliis apostolis quando uiderunt dominum post resurrectione carnis. Tamen non dubitabat eum uidere …–… Credamus ergo et confiteamur domino deo nostro qui multa bona et miracula nobis ostendit. Ipse nos perducat ad uitam ęternam. Qui uiuit et regnat.
        [HA 16, 1st Sunday after Easter]
    • (fol. 87v, col. b) >Secundum Iohannem.< In illo tempore: Dixit Iesus discipulis suis, Ego sum pastor bonus (Io 10, 11).
      • Dominus ac redemptor noster nobis dedit exemplum fratres quia ipse bonus pastor …–… ad concordiam. Ipse dominus qui animam suam posuit pro ouibus suis prestet nobis adiutorium et liberet nos a presecutione diaboli. Qui cum patre et spiritu sancto uiuit et regnat.
        [HA 17, 2nd Sunday after Easter]
    • (fol. 88r, col. a) >Secundum Iohannem.< In illo tempore: Dixit Iesus discipulis suis, Modicum et iam non uidebitis me (Io 16, 16).
      • >Omelia uenerabilis Bede presbyteri< Ante passionem suam fratres karissimi dominus dixit discipulis suis, Modicum …–… annunciauit eis quęcumque dixit eis filius. Ipse spiritus sanctus perducat nos ad cęlestia regna. Prestante domino nostro cui est honor et gloria.
        [HA 18, 3rd Sunday after Easter]
    • (fol. 88r, col. a) >Secundum Matheum.< In illo tempore: Dixit Iesus discipulis suis, Amen dico uobis si quid petieritis patrem (Io 16, 23).
      • >Omelia uenerabilis Bede presbyteri< Fratres karissmi antem aduentum domini redemptoris nullus in nomine filii petebat …–… credite fratres karissimi, petite quod dignum est in ore saluatoris ut ad uitam ęternam peruenire mereamini per eum qui cum patre et spiritu sancto uiuit et regnat.
        [HA 20, 5th Sunday after Easter]
    • (fol. 88r, col. b) >Secundum Lucam.< In illo tempore: Dixit Iesus discipulis suis, Quis uestrum habebit amicum (Lc 11, 5).
      • >Omelia beati Gregorii papae< Audite fratres karissimi qualem similitudinem uel qualem comparationem dominus dixit in euangelio suo, Quis uestrum habebit …–… liberet nos a temptatione diaboli et perducat nos ad uitam ęternam qui uiuit et regnat.
        [HA 22, Rogationtide (Litanies)]
    • (fol. 88v, col. a) >Secundum Marcum.< In illo tempore: Recumbentibus xii discipulis (Mc 16, 14).
      • >Omelia lectionis eiusdem< Dominus ac redemptor noster postquam resurrexit a mortuis uenit ad discipulos suos …–… ipsi intercedant pro nobis ad dominum. Qui cum patre et spiritu uiuit et regnat.
        [HA 23, Ascension]
    • (fol. 89r, col. a) >Secundum Iohannem.< In illo tempore: Dixit Iesus discipulis suis cum uenerit paraclytus (Io 15, 26).
      • >Omelia uenerabilis Bede presbyteri< Dominus ac redemptor noster fratres karissimi ea de causa predicauit ante ascensionem suam …–… ut cum ipsis electis dei mereamini ad uitam ęternam peruenire. Prestante domino nostro Iesu Christo qui cum.
        [HA 24, Sunday after Ascension]
    • (fol. 89r, col. a) >Secundum Iohannem.< In illo tempore: Dixit Iesus discipulis suis, si quis diligit me (Io 14, 23).
      • >Omelia beate Gregorii papae< Audistis in lectione euangelica fratres quod dominus dixit, Si quis diligit me …–… semper patrem diligit et uos diligite filium. Qui diligit filium diligit et patrem. Ipse redemptor noster diligit et liberet nos. Qui cum patre et spiritu sancto uiuit et regnat in spiritu sancto.
        [HA 25, Pentecost]
    • (fol. 89r, col. b) >Secundum Iohannem.< In illo tempore: Erat homo ex Phariseis … (Io 3, 1).
      • >Omelia beate Gregorii papae< Iste homo fratres ex Phariseis erat Nichodemus nomine. Pharisei sunt mali Iudei …–… liberator et sanatur a persecucione diaboli et habit uitam ęternam. Ipse nos liberare et sanare dignetur. Qui cum patre et spiritu sancto.
        [HA 21, 1st Sunday after Pentecost]
    • (fol. 89v, col. a) >Secundum Lucam.< In illo tempore: Dixit Iesus discipulis suis parabolam hanc, Homo quidam erat diues et induebatur (Lc 16, 19).
      • >Omelia lectionis eiusdem< Querendum est nobis fratres quare dominus nominauit mendicum Lazarum et nomen diuitis non dixit …–… Ad eos liberatos de tormentis inferni dominus perducere dignetur qui cum patre et spiritu sancto.
        [HA 26, 2nd Sunday after Pentecost]
    • (fol. 90r, col. a) >Secundum Matheum.< In illo tempore: Accesserunt ad Iesum publicani … (Lc 15, 1 [but cf. Mt 9, 10])
      • Dominus ac redemptor noster fratres karissimi non dedignabatur manducare cum peccatoribus …–… ut dignetur nos reportare in uitam ęternam. Qui uiuit et regnat in secula seculorum. Amen.
        [HA 28, 3rd Sunday after Pentecost]
    • (fol. 90r, col. b) >Lectio secundum Lucam.< In illo tempore: Dixit Iesus discipulis suis, Estote ergo misericordes (Lc 6, 36).
      • >Omelia beati Gregorii pape< Audistis fratres karissimi in lectione euengelica quod de misericordia dixerit discipulis suis …–… Permittit deus sanctos suos temptari sed prestet illis ut possint sustinere et ex ipsa temptatione coronantur. Qui cum patre.
        [A sermon that reworks and integrates HA 29 (4th Sunday after Pentecost) and HA 35 (9th Sunday after Pentecost]
    • (fol. 90v, col. b) >Lectio secundum Lucam.< In illo tempore: Dixit Iesus discipulis suis, homo quidam erat diues qui habebat uillicum (Lc 16, 1).
      • Exemplum fratres karissimi quod dominus dixit discipulis suis et nobis reliquit …–… Thesaurizate uobis thesauros in cęlo ut cum transieritis de isto seculo recipiat uos deus in regnum suum et in ęterna tabernacula. Qui uiuit et regnat in secula seculorum. Amen.
        [HA 36, 9th Sunday after Pentecost]
    • (fol. 91r, col. b) >Secundum Lucam.< In illo tempore: Cum appropinquaret dominus Hierosalem uidens ciuitatem (Lc 19, 41).
      • >Omelia uenerabilis Bede presbyteri< Adtendite fratres flentem dominum quando uenit ad ciuitatem Hierosalem …–… illi autem qui secuntur Iesum permanent cum illo in regno suo possidentes uitam ęternam. Qui uiuit et regnat.
        [HA 37, 10th Sunday after Pentecost]
    • (fol. 91v, col. a) >Secundum Lucam.< In illo tempore: Dixit Iesus ad quosdam qui in se confidebant tamquam iusti et aspernabantur cęteros parabolam istam dicens, Duo homines ascendebant in templum … (Lc 18, 10).
      • >Omelia uenerabilis Bede presbyteri< Audistis fratres karissimi ex lectione euangelica de duobus hominibus …–… ut per humilitatem exaltemur ad gloriam per eum qui uiuit et regnat in secula.
        [HA 38, 11th Sunday after Pentecost]
    • (fol. 91v, col. b) >Secundum Marcum.< In illo tempore: Exiens Iesus de finibus Tyri (Mc 7, 31).
      • >Omelia uenerabilis Bede presbyteri< Ex lectione euangelica audiuimus fratres karissimi quia exiens de finibus Tiri uenit per Sidonem …–… Sic uiuamus ut illuminare nos dignetur et aperire aurem cordis nostri et perducat nos ad uitam ęternam. Amen.
        [HA 39, 12th Sunday after Pentecost]
    • (fol. 91v, col. b) >Secundum Lucam.< In illo tempore: Dixit Iesus discipulis suis, Beati oculi qui uident (Lc 10, 23).
      • Ante aduentum domini fratres karissimi multi reges et prophetę cupiebant uidere dominum …–… ut mereamus gratiam dei accipere et peruenire ad regna cęlestia. Per eum qui uiuit.
        [HA 40, 13th Sunday after Pentecost]
    • (fol. 92v, col. a) >Secundum Lucam.< In illo tempore, Cum iret Iesus in Hierosalem transiebat (Lc 17, 11).
      • >Omelia beati Gregorii pape< Isti x uiri lęprosi qui in euangelio leguntur fuerunt mundati …–… ut mundemur a lepra peccati et perueniamus ad uitam ęternam. Per eum qui uiuit et regnat.
        [HA 41, 14th Sunday after Pentecost]
    • (fol. 92v, col. a) >Secundum Matheum< In illo tempore: Dixit Iesus discipulis suis, Nemo potest duobus dominis seruire … (Mt 6, 24).
      • Dominus noster fratres karissimi ammonet nos et docet quod nullus potest duobus dominis …–… et hereditatem regni eius percipere mereamur. Ipso adiuuante qui uiuit et regnat in secula seculorum.
        [HA 42, 15th Sunday after Pentecost]
    • (fol. 92v, col. b) >Secundum Lucam.< In illo tempore: Ibat Iesus in ciuitatem Naim (Lc 7, 11).
      • >Omelia beati Gregorii pape< Dominus Iesus in carne positus multa mirabilia fecit. Mortuos susctauit. Lęprosos mundauit …–… ut ipse nos dignetur resuscitare de morte animę ad uitam ęternam ut cum sanctis et angelis suis uiuamus. Per eum qui uiuit et regnat.
        [HA 43, 16th Sunday after Pentecost]
    • (fol. 93r, col. a) >Secundum Matheum.< In illo tempore: Dixit Iesus discipulis suis parabolem hanc, Simile est regnum cęlorum thesauro abscondito … (Mt 13, 44).
      • >Omelia beati Gregorii pape< Thesaurus iste fratres karissimi quem dominus regno cęlorum assimilauit sapientia dei intelligitur …–… quod erit futurum. Qui pius et misericors dignetur nos colligere in regnum suum. Qui uiuit et regnat in secula.
        [HA 59, Common for a Virgin]
    • (fol. 93r, col. b) >Secundum Lucam< In illo tempore: Cum intraret Iesus in domum cuiusdam … (Lc 14, 1).
      • >Omelia beati Augustini episcopi< Dominus ac redemptor noster non dedignabatur panem commedere cum peccatoribus …–… Sic et nos humiliemus nos fratres karissimi in his nuptiis ut dominus dignatur nos exaltare in regno suo in spiritu sancto. Amen.
        [HA 44, 17th Sunday after Pentecost]
    • (fol. 93v, col. a) >Secundum Lucam.< In illo tempore: Dicabat Iesus turbis similitudinem hanc, Arborem fici habebat quidam plantatam (Lc 13, 6).
      • >Omelia beati Augustini episcopi< Arborem fici quam dominus noster Iesus Christus dicit fratres karissimi et mulier inclinata x et uiiii annis unum sensum significant …–… Ipse redemptor noster qui hanc mulierem erexit et sanauit ille nos sanet et erigat. Qui uiuit.
        [HA 45, 18th Saturday after Pentecost]
    • (fol. 93v, col. b) >Secundum Matheum.< In illo tempore: Accesserunt ad Iesum Saducei et interrogauit eum unus ex eis (Mt 22, 34).
      • >Omelia lectionis eiusdem< Audiuimus fratres in lectione euangelica quod legis doctor dominum interrogabat temptationis causa …–… Ipse nos adiuuet et perducat nos per uiam rectam ad cęlestia regna. Qui uiuit et regnat in secula seculorum.
        [HA 46, 18th Sunday after Pentecost]
    • (fol. 94r, col. a) >Secundum Matheum.< In illo tempore: Ascendens Iesus in nauiculam transfretauit (Mt 9, 2).
      • >Omelia beati Gregorii pape< Secundum hystoriam fratres karissimi dominus in nauim [sic] ascendit et istum paralyticum sanauit …–… Ipse nos sanet et perducat nos ad uitam ęternam. Qui uiuit et regnat in secula seculorum. Amen.
        [HA 47, 19th Sunday after Pentecost]
    • (fol. 94r, col. b) >Secundum Matheum.< In illo tempore: Dicebat Iesus turbis similitudinem hanc, Simile factum est regnum cęlorum homini regi qui fecit nuptias filio suo … (Mt 22, 2).
      • >Omelia beati Gregorii pape< Homo iste rex qui fecit nuptias filio suo deus pater omnipotens est qui fecit nuptias filio suo …–… ut illo habeamus uestem nuptialem id est fidem caritatem et non separemur a regno dei sed cum ipso domino nostro Iesu Christo mereamur peruenire in regnum suum. Qui uiuit.
        [HA 48, 20th after Pentecost]
    • (fol. 94v, col. a) >Secundum Iohannem.< In illo tempore: Erat quidam regulus (Io 4, 46).
      • >Omelia beati Gregorii pape< Fratres karissimi centurio plus rogauit pro seruo quam regulus pro filio suo …–… et per obedientiam mereamur peruenire ad gloriam ęternam. Qui uiuit et regnat.
        [HA 49, 21st Sunday after Pentecost]
    • (fol. 94v, col. a) >Secundum Matheum.< In illo tempore: Dixit Iesus discipulis suis, Simile factum est regnum cęlorum homini regi qui uoluit rationem ponere … (Mt 18, 23)
      • >Omelia lectionis eiusdem< Audistis fratres dilectissimi quomodo dominus assimilauit regnum cęlorum homini qui uoluit rationem ponere …–… sed semper pax et leticia honor et requies sine fine per eum qui regnit.
        [HA 50, 22nd Sunday after Pentecost]
    • (fol. 94v, col. b) >Secundum Matheum.< In illo tempore: Abeuntes Pharisei consilium inierunt (Mt 22, 15).
      • Semper fratres karissimi Iudei infideles contra redemptorem nostrum inuidiosi exstiterunt …–… et attendamus reddere deo quę dei sunt in sanctificatione et honore ut ipse dominus recipiat nos in uitam ęternam.
        [HA 51, 23rd Sunday after Pentecost]
    • (fol. 95r, col. a) >Secundum Matheum.< In illo tempore: Loquente Iesu ad turbas ecce princeps unus accessit (Mt 9, 18).
      • >Omelia uenerabilis Bede presbyteri< Predicante domino fratres et multa mirabilia faciente uenit princeps …–… credamus et confiteamur domino ut resuscitet nos et sanet et perducat ad uitam ęternam. Qui uiuit et regnat in secula seculorum.
        [HA 52, 24th Sunday after Pentecost]
    • (fol. 95r, col. b) >Secundum Lucam.< In illo tempore: Dixit Iesus discipulis suis, Simile est regnum cęlorum homini qui seminauit … (Mt 13, 24).
      • >Omelia beati Maximini episcopi< Audiuimus fratres karissimi qualem conperationem dedit dominus de regno cęlorum …–… et congregetur cum sanctis et electis dei in horreum dei. Qui uiuit.
        [HA 53, 25th Sunday after Pentecost]
    • (fol. 95v, col. a) >Secundum Iohannem.< In illo tempore: Cum subleuasset oculos Iesus et uidisset quia multitudo (Io 6, 5).
      • >Omelia uenerabilis Bede presbyteri< Oportet fratres karissimi nos primum audire et intellegere hystoria et mirabilia domini quę fecit coram discipulis suis …–… Qui mala perpetrauit agat confessionem et ueram penitentiam et laudemus dominum qui uenturus est in mundum. Cui laus et gloria in secula seculorum. Amen.
        [HA 14 (with different pericope), 4th Sunday in Lent]
    • (fol. 95v, col. a) >Secundum Matheum.< In illo tempore: Cum apropinquasset Hierosolimis et uenisset Betphage (Mt 21, 1).
      • >Omelia beati Gregorii pape< In lectione euangelica fratres audiuimus quia redemptor noster misit duos discipulos uideles …–… Filio Dauid id est filio manu fortis, filio patris qui est fortis et potens. Qui uiuit et regnat in secula seculorum.
        [HA 55, 1st Sunday in Advent]
    • (fol. 96r, col. a) >Secundum Lucam.< In illo tempore: Erunt signa in sole et luna (Lc 21, 25).
      • >Omelia beate Gregorii pape< Dominus ac redemptor noster fratres karissimi paratos nos esse desiderat propterea innotuit nobis ista signa in sole …–… ut paratos nos inueniat dominus. Qui uiuit et regnat in secula.
        [HA 56, 2nd Sunday in Advent]
    • (fol. 96r, col. b) >Secundum Iohannem.< In illo tempore: Ambulans Iesus iuxta mare Galileę … (Mt 4, 18).
      • >Omelia beati Gregorii pape< Dominus ac redemptor noster fratres karissimi uocauit apostolos suos Petrum et Andream …–… Ipse redemptor omnium uocare nos dignetur et deducere ad gloriam ęternam. Qui uiuit et regnat in secular seculorum.
        [HA 54 (St Andrew [30 Nov] in the Angers sequence), Common for a Confessor?]
    • (fol. 96v, col. a) >Secundum Matheum.< In illo tempore: Dixit dominus discipulis suis, Homo quidam peregre profiscens (Mt 25, 14).
      • >Omelia beati Gregorii pape< Homo iste fratres quem audistis in lectione euangelica peregre profiscens …–… Malus uero non reportans lucrum mittetur in tenebras exteriors unde nos liberare dignetur. Qui uiuit.
        [HA 57, Common for a Confessor]
    • (fol. 96v, col. b) >Secundum Lucam.< In illo tempore: Dixit Iesus discipulis suis, si quis uult uenire (Lc 9, 23).
      • >Omelia beati Gregorii pape< Audistis fratres karissimi quod dominus dixit in euangelio quia qui uult post me uenire abneget semet ipsum id est despiciat mundum …–… Et nos qui in quantum possumus sequamur exempla eorum ut mereamur dominum uidere in regno suo. Qui uiuit et regnat.
        [Unidentified]
    • (fol. 96v, col. b) Ubi duo uel tres congregati fuerint in nomine meo … (Mt 18, 20).
      • Ecclesia conuocatio fidelium dicitur. Ecclesia in templum dei omnis christianus se esse sciat …–… et nichil paciemini hic aduersitatis sicut in ill priora et transacta uita fecistis quando prima illa mala abierunt.
        [Unidentified, Dedication of a Church(?)]
    • (fol. 97r, col. a) >Secundum Lucam.< Narrat Lucas euangelista quod per ambulante Iesu in Iericho … (cf. Lc 19, 1).
      • Zacheus iste qui statura pusillus erat peccatorem hominem significant qui …–… Studeat ergo unusquisque fidelis excipere deum in domum suam id est in corpus suum et hoc faciat guadens quia tunc potest eum gaudentur suscipere si se uidet de omni paccato mundum esse.
        [Unidentified, Dedication of a Church (?)]
  • (fols. 97r-103r) Euangelium Nichodemi with chapter 28 omitted
    >In nomine domini dei summi incipit passio saluatoris domini nostri Christi quam inuenit Theodosius Magnus imperator in Hierosalem in praetorio Pontii Pilati in codicibus publicis< Factum est in anno nondecimo imperatoris Tiberii Caesaris Romanorum …–… potestati uestrę qui gesta sunt de Iesu in pretorio meo.
    [The A recension of this work is edited from one manuscript by H.C. Kim, The Gospel of Nicodemus. Gesta Salvatoris (Toronto, 1973); useful and not yet superseded, but to be used with caution is C. von Tischendorf, Evangelia apocrypha, 2nd rev. ed (Leipzig: H. Mendelssohn, 1876), 335-416. For further bibliography see Zbigniew Izydorczyk, ed., The Medieval Gospel of Nicodemus (Tempe, AZ: Medieval and Renaissance Texts and Studies, 1997).
  • (fols. 103r-105r) Revelationes of Pseudo-Methodius
    In nomine Christi incipit liber Methodii episcopi ecclesiae Patronis [recte Potarensis] et martiris Christi quem de Hebraeo et Graeco in Latinum transferre curavit, id est de principio saeculi et contra regna gentium et fine saeculorum …–… Impii autem descendunt cum bestia in infernum. Iusti autem in perpetuiti [sic] uiuent et cum rege celi gloriabuntur et impii sine fine penam pacientur. Unde nos dominus eripere dignetur.
    [The earliest version of this Latin translation is edited by W. J. Aerts and G. A. A. Kortekaas, Die Apokalypse des Pseudo-Methodius die ältesten griechischen und lateinischen Übersetzungen, Corpus Scriptorum Christianorum Orientalium 567, Subsidia 97 (Louvain: Peeters, 1998)]
  • (fol. 105r) A sermon on Judgement Day
    >De die iudicii.< Fratres karissimi quam timendus est dies ille in quo dominus noster Iesus Christus ac redemptor noster proposuit uenire cum flamma ignis
    [Edited among the sermons appended to the work of Augustine as Sermo 251 in PL 39, col 2210]
  • (fol. 105r-v) A sermon on pentitence
    Pro hoc misit deus in mundum hunc patriarchas et prophetas et apostolos …–… siue parentes qui moriuntur siue amicos quia non permanebunt.
    [Unidentified]
  • (fol. 105v) A sermon on Psalm 110, 10 under the rubric of Isidore
    >Ysidorus< Initium sapientiae timor domini … (Ps 110, 10).
    • Primum quidem docet nos audire iustitiam dei et intelligere …–… spem magnitudinis illius iocunditatis narrabit ubi ille qui uiuit et regnat.
      [Unidentified]
  • (fols. 106r-119r) Elucidarium of Honorius Augustodunensis >Incipit prologus lucidarii< Sepius rogatus a condiscipulis …–… et possideas bona Hierosalem omnibus diebus uite tue
    [Book 2 is incomplete due to two folios that have been excised between 111 and 112 from quosdam pre aliis eligit et ununquemque apto to suum religiose uiuendo impleuerint cum domino; edited in PL 172, cols 1109-1176]
  • (fol. 119r) The names of the wise men
    Nomina magorum. Melchior primus canus erat …–… qui mirrum obtulit.
    [The text is not rubricated, but the initial N of nomina is offset in the margin and Nomina magorum is underlined in red]
  • (fol. 119r-v) Tractatus de Antichristo without the prologue or epilogue
    >De antichristo< Qui de antichristo scire cupitis primo nomen eius notabitis quia uidelicet in cunctis Christo …–… ea hora seculum iudicabit qua ante secula iudicandum esse preuidit.
    [Edited in D. Verhelst, Adso Dervensis. De ortu et tempore Antichristi necnon et tractatus qui ab eo dependunt, CCCM 45 (Turnhout: Brepols, 1976), 22-29; also in PL 40, col. 1131-1134]
  • (fol. 119v) A diagram of consanguinity
  • (fol. 120r) The Breviarium apostolorum
    >Breuiarium apostolorum ex nomine uel locis ubi predicauerint, orti uel obiti [sic] sunt.< Symon, qui interpretatur obediens …–… cui datur evangelii praedicatio in Iudaea.
    [See B. de Gaffier, "Le Breviarium apostolorum (BHL 652)", Analecta Bollandiana 81 (1963): 89-116]
  • (fols. 120r-121r) Sententiae from a range of authorities
    Quidam uestrum claudicant quia male operantur …–… ecce necessaria est dilectio inimici si uolumus nobis dimittit [sic].
    [This text begins and ends with quotations from Hildebert of Lavardin's Sermones de tempore (no. I In adventu domini sermo primus. De utilitatibus adventus Domini [PL 171, col. 347A] and no. XL In coena Domini sermo septimus [PL 171, col. 545B])]
Provenienza del manoscritto: On the rear paste-down a piece of parchment has been glued which states:
Iste liber est monasterii montis angelorum et concessit mihi uen. dominus Ru˚. abbas.
His tribus ypocritae poteris cognoscere uitam
Nescit amara pati, cunctos premit, arguit omnes.