Schaffhausen, Ministerialbibliothek, Min. 112

Gamper Rudolf / Knoch-Mund Gaby / Stähli Marlis, Katalog der mittelalterlichen Handschriften der Ministerialbibliothek Schaffhausen, Dietikon-Zürich 1994, S. 252-254.

Avec l'aimable permission de Urs Graf Verlag, Dietikon. L'éditeur détient l'ensemble des droits de publication.
Titre du manuscrit: Albertus Magnus
Période: 13./14. Jahrhundert
Ancienne Cote: Alte Signatur der Ministerialbibliothek: 110
Support: Pergament
Volume: 136 Blätter
Format: 22 x 16 cm
Numérotation des pages: Ab 95r alte Lagenzählung .I.-.IIII. am Lagenanfang; Lagenzählung ab 23r IIIusXIIIus in kleinerer Schrift, ebenso Zählung der Blätter innerhalb der Lagen, stark beschnitten. Neuere Foliierung I. 1-135.
Composition des cahiers: VI12 + V22 + (IV+l)31 + 2 VI55 + (1+2)59 + VI71 + 1V79 + (VII+1)94 + 3 VI130 + III, das letzte Blatt in den Spiegel geklebt.
Mise en page: Tinten- und Stiftliniierung. Schriftraum 16,5-18 x 12-12,5, zweispaltig (6), 48-54 Zeilen.
Type d'écritures et copistes: Textualis von mehreren Händen, Handwechsel zum Beispiel 59v/60r
Décoration: Rubriziert. Kapitelzählung, Incipits, Explicits und Überschriften rot, Explicits teilweise rot unterstrichen. 2-5zeilige, seltener 7zeilige rote und blaue Lombarden, bei den Büchern meist gespalten mit Fleuronnéestäben und Fleuronnée in der Gegenfarbe.
Ajouts: Korrekturen marginal und auf Rasur, vereinzelt interlinear. Notamonogramme und ausführliche Notae von einer Hand des 14. Jhs., zum Beispiel 72ra- rb Primo physicorum: materia cum forma est causa omnium accidentium quae sunt in ea … ; 79va -vb Interpretatio unomodo est expositio unius noti. Hand 12ra , 15vb und 16ra. Autonome Randzeichnungen: 18r Mönch mit unbeschriebenem Schriftband, 20r Mönch mit Kapuze. Spiegelblatt vorn: Per hanc materiam Alberti intelligatur alia differentia, 14. Jh. 135v mehrzeilige Vermerke und Besitzeinträge, radiert (s. u.). 136r zwei siebenzackige Sterne eingeritzt.
Reliure: Dunkelbrauner Ledereinband des 14. Jhs. mit Streicheisenlinien. Ehemals zwei nach hinten greifende Langriemenschliessen, ein Dorn im Rückendeckel, zwei blattförmige Messingplättchen im Vorderdeckel erhalten. Auf dem Rücken älteres Papierschild entfernt, Rückentitel (Albertus Magnus) schwach erkennbar, 14. Jh., Papierschild mit Werktitel und Signatur (Cod. 112, korr. aus 110. Albert M Logica etc.), 18. Jh. Spiegelblätter und Vorsatzblätter (I, 136) alt, Pergament.
Sommaire:
  • Ir-v leer
  • 1r-133v Albertus Magnus: Logica. De universalibus: >Incipit loyca domini Alberti episcopi quondam Ratisponensis de ordine praedicatorum. Liber primus de universalibus, tractatus primus de antecedentibus ad loycam, capitulum primum an logica sit scientia specialis< . De logyca intendentibus
    • (31vb) attingemus ad pertractandum. >Explicit liber de quinque universalibus< .
    Albertus Magnus, Opera, ed. A. Borgnet, Paris 1890, Bd. I, S. 1-148.
  • 32ra Liber praedicamentorum: >Incipit liber praedicamentorum. Cuius primus tractatus est de antecedentibus ad scientiam libri predicamentorum. Cap. I. de subiecto libri et ordine et modo et aliis que queri consweverunt< . In ante habitis dictum est quod logica est scientia …–… 59vb ideo illa sufficiant. >Explicit liber praedicamentorum Aristotelis. Explicit liber praedicamentorum domini Alberti episcopi quondam Ratisponensis< . Albertus Magnus, Opera, Bd. 1, S. 149-304; Albertus Magnus, Tractatus secundus libri praedicamentorum. De Substantia, hg. v. W. Gremper, Diss. Freiburg (Teildruck), Freiburg i. Ü. 1957, S. 55-74 [= Cap. I-V].
  • 60ra De sex principiis: >Incipit liber sex principiorum cuius primus tractatus est de forma. Cap. I de quo sit et quare dicitur liber sex principiorum< . Quamvis de ordinatione praedicabilium …–… 71vb scientiam sex principiorum. >Explicit liber sex principiorum Gyliberti Porretani< . Albertus Magnus, Opera, Bd. 1, S. 305-372; Albertus Magnus, Liber sex principiorum, hg. v. B. Sulzbacher, Wien 1955, S. 48-63.
  • 72r Nota, sonst leer.
  • 72va Liber Divisionum Boethii: >Incipit liber divisionis cuius primus tractatus est de hiis quae ante scientiam determinanda sunt. Capitulum primum de utilitate< . Cum a principio logice determinatum sit quod logica …–… 78vb ab Andronico sumpta secuti sumus. >Explicit liber divisionum expositus a fratre Alberto episcopo< . Albertus Magnus, Commentarium in librum Boethii De divisione, hg. v. P. M. von Loë, Bonn 1913, S. 13-90 (Hs. ohne Text des Boethius).
  • 79r leer
  • 79va-vb Notae.
  • 80ra Perihermenias: >Incipit liber peryerminias cuius primus tractatus est de hiis quae praemitti debent ad librum. Capitulum I. in quo ordine est inter libros logices< . Sicut a principio istius scientiae determinatum …–… 94vb cognitionem ignoti, quod est complexum. >Explicit liber Peryermenias< . Albertus Magnus, Opera, Bd. 1, S. 373-457.
  • 95ra Posteriora: >Incipit liber primus posteriorum. Cuius primus tractatus est de hiis quae praemitti habent ante scientiam. Et de universali sciendi modo. Capitulum primum de praeambulis ante scientiam< . Sicut in principio priorum analeticorum …–… 133vb tacet maiorem et minorem, quia manifeste sunt. >Expliciunt posteriora domini Alberti< . Albertus Magnus, Opera, Bd. 2, S. 1-232; Lohr, Aristotelica Helvetica, 1994, S.271.
  • 134r-135r leer.
  • 135v-136r Federproben und Einträge, s. o. (äussere Beschreibung), sonst leer.
Provenance du manuscrit: Als 7 G im Elenchus librorum von 1589, S. 2 und 47.
Acquisition du manuscrit: Besitz- und Schenkungseinträge: 135v ge […] f anno domini 1318; Iste liber per fratrem pro remedio anime mee (mit UV-Lampe). 1r Bibliothecae Eccles. Scaphus. ad D. Johan., 17. Jh. Alte Signatur der Ministerialbibliothek: 110.
Bibliographie:
  • Boos, Katalog, 1877, S. 12;
  • Bruckner, Scriptoria Bd. 6, 1952, S. 70-71.