Cologny, Fondation Martin Bodmer, Cod. Bodmer 51
Creative Commons License

Pellegrin Elisabeth, Manuscrits Latins de la Bodmeriana, Cologny-Genève 1982, p. 98-101.

Titre du manuscrit: Cicero, Orationes
Origine: Italie
Période: XVe s.
Incipit-repère: f. 2: // huc ita nostri cum illo rege
Support: Parch.
Volume: I + 179 ff. + 1 f. blanc (f. Iv blanc)
Format: 277 x 185 mm
Composition des cahiers:
Mise en page: Justification: 175-180 x 105-110 mm. 34 lignes.
Type d'écritures et copistes: Ecriture humanistique assez ronde, une main.
Décoration: Pas de rubriques. Au f. 1 bordure et initiale à « bianchi girari » dont les couleurs sont pâlies et partiellement effacées. Autres initiales à « bianchi girari » avec courte bordure en marge.
Ajouts: Une seule note marginale d'une écriture très cursive du XVe-XVIe s. au f. 11v.
Au revers du plat supérieur le même titre est écrit trois fois de plusieurs écritures malhabiles du XVe-XVIe s., peut-être d'écoliers: le oracion (ou: « oration ») de tulio.
Reliure: Récemment refaite (sans doute par G. Weissenbach, relieur de M. Bodmer à Lausanne, en août 1958 (Note: D'après cette note au crayon, en partie effacée, de la bibliothécaire de Martin Bodmer au bas d'une coupure du catalogue du 19 mai 1958 jointe au manuscrit: Ex bibliothec. (?) B. für (?) Weissenbach August 1958, et au-dessus: seit Juni 1958.)) de velours rouge sur ais de bois, avec losanges au centre et coins ciselés, et fermoirs (dont l'un manque), le tout en métal doré.
Sommaire:
  • f. 1-179v Cicero: Orationes pas de titres.
    • (f. 1-11v) De imperio Cn. Pompei Qvamquam mihi semper freqvens conspetvs [sic] vester …–… et rationibus preferre oportere. Amen.
    • (f. 11v-23v, 134-134v, 25-26v, 137-137v) Pro T. Annio Milone Et si vereor iudices ne t[em]p[o]re sit … note marginale: Notandum quod in hac oratione dicit confert (?) enim (?) ad factum (?) illorum de Capellis.optimum et sapientissimum quemque legit.
    • (f. 137v, 28-45v) Pro Cn. Plancio Cvm propter egregiam et singularem …–… quas pro me sepe et multum profudistis
    • (f. 45v-59v) Pro P. Sulla Maxime vellem vt P. Silla et antea …–… falsam a nobis crudelitatis famam repellamus etc.
    • (f. 59v-64v) Pro A. Licinio Archia poeta Si qvid est in me ingenii iudices …–… ab eo qui iudicium exercet certe [sic] scio.
    • (f. 64v-69) Pro M. Marcello Divtvrni silencii patres conscripti quo eram …–… hoc tuo facto cumulus accesserit etc.
    • (f. 69-75) Pro rege Deiotaro Cum in omnibus cavsus gravioribus Gay Cęsar …–… crudelitatis est Alterum conseruare clementię tuę.
    • (f. 75-80) Pro Q. Ligario Novvm crimen gay Cesar et ante hunc diem …–… salutem absenti dederis presentibus his omnibus te daturum.
    • (f. 80-81v, 142-146) Cum senatui gratias egit Si patres conscripti Pro uestris immortalibus …–… recuperauerim uirtutem et fidem nunquam amiserim.
    • (f. 146-149v, 90-90v) Cum populo gratias egit Quod precatvs a iove Optimo maximo …–… nisi me recuperasset cunctis suffragis iudicauit etc.
    • (f. 90v-113v) De domo sua Cvm mvlta (ce mot et ajouté au-dessus) divinitis pontifices A maioribus nostris …–… manibus quoque meis uestris in sedibus meis collocetis.
    • (f. 113v-124v) Pro M. Caelio Si qvis iudices forte nunc adsit ignarus legum …–… (incomplet) iudicium sustineatis quanta res sit commissa uobis (29 § 70).
    • (f. 124-133v, 24-24v) Pro L. Cornelio Balbo Si avctoritates patronorum in iudiciis ualerent …–… sed de beneficio Gn. Pompei iudicaturos.
    • (f. 24v, 135-136v, 27-27v, 138-138v) In P. Vatinium testem Texte incomplet, florilège. Si tva tantvmmodo quid indignitas …–… incomplet (les derniers mots manquent): non coarguo inconstantiam rationis [sic] ac testimonii tui ne quid tibi auctoritatis a me tributum esse uideatur.
    • (f. 138v-141v, 152-159v, 150-150v) De haruspicum responsis Hesterno die p.c. cvm me et uestra dignitas …–… nobis sunt inter nos ire discordieque placande.
    • (f. 150v-151v, 162-162v, 83-88v) De prouinciis consularibus Si Qvis vestrvm p.c. expetat [sic] quas sim …–… et cum suo inimico in gratiam non dubitarint redire.
    • (f. 169-169v, 160-161v, 82-82v, 163-168v, 170-179v) Orationes in L . Catilinam (I-IV) Qvovsqve tandem abvtere Catilina patientia … f. 164: Or. II; f. 89v: Or. III; f. 175: Or. IV. … quo ad uiuet defendere et per se ipsum prestare possit.
Origine du manuscrit: Italienne (du Nord ?).
Provenance du manuscrit:
  • La famille Médicis de Florence, dont les armes (cf. supra Bodmer 46) ont été repeintes sans soin au bas du f. 1, probablement par-dessus d'autres armes effacées.
  • Le cardinal Giovanni Salviati, de Florence (1490-1553), dont de nombreux manuscrits furent achetés par l'abbé Luigi Celotti, de Venise (1768-1846) (Note: Il fut secrétaire et bibliothécaire du comte Giovanni Barbarigo à Venise, puis séjourna en France et en Angleterre, et rassembla une importante collection de manuscrits, cf. A. N. L. Munby, The formation of the Phillipps library up to the year 1840 (Phillips Studies, III), Cambridge, 1954, p. 50-51.).
  • Acheté par Sir Thomas Phillipps à la vente des manuscrits de Celotti, Sotheby, 14 mars 1825, n° 102; au f. 1 ex-libris estampillé de Phillipps avec cotes au crayon: 918 et 2881, en haut du f., à l'encre: 918 Mss. Ph. (le manuscrit a été enregistré deux fois dans son catalogue).
  • Vente des manuscrits Phillipps du 1er juillet 1946, n° 23. Revendu chez Maggs Brothers en septembre 1956, Catalogue 838 n° 47, et chez Sotheby le 19 mai 1958, n° 83.
Acquisition du manuscrit: Acquis par Martin Bodmer en juin 1958.
Bibliographie:
  • H. Schenkl, Bibliotheca Patrum latinorum britannica, I, 2, Vienne, 1892, p. 28-29 (sous la cote Phill. 918) et p. 54 (sous la cote Phill. 2881).
  • Bibliotheca Phillippica. Catalogue of a further portion of the renowned library... comprising thirty-four illuminated manuscripts..., Sale, the Ist of July, Sotheby, 1946, p. 19 n° 23.
  • Rare books and manuscripts, Catalogue 838, Maggs Bros, Londres, September 1956, P. 60, n° 47 et pl. = f. 59v.
  • Catalogue of important western and oriental manuscripts and miniatures, comprising the property of R. B. Beckett... (and other properties)..., Day of sale 19th of may 1958, Sotheby, p. 18, n° 83.