Bern, Burgerbibliothek, Cod. A 92.23
Creative Commons License

Redigiert von Florian Mittenhuber, Mai 2021.

Titre du manuscrit: Phocas: Ars de nomine et verbo; Auszüge aus Priscianus: Institutiones grammaticae; Marcus Casinensis: Carmen de S. Benedicto (Fragment).
Origine: Frankreich: Fleury (Mostert).
Périodes:
  • Wohl 1. Drittel 9. Jh. (Bischoff);
  • 4. Viertel 9. Jh. (Jeudy).
Support: Raues, samtiges Pergament.
Volume: 2 Doppelblätter.
Format: 25,5 x 21 cm, unregelmässig beschnitten.
Numérotation des pages: Moderne Foliierung: 1–4.
Composition des cahiers: II4 [wohl innere Doppelblätter eines Quaternio]; keine Lagensignatur.
Etat: Gut.
Mise en page: Einspaltig (f. 4v zweispaltig), Schriftspiegel 16,5–17 x 15 cm, 30 Zeilen; Blindlinierung, Punktierung am Rand.
Type d'écritures et copistes: Karolingische Minuskel, steil, mit langen Ober- und Unterlängen; Capitalis rustica für den Titel f. 4r; ein Schreiber.
Décoration:
  • f. 4r rot umrandete Titel und Initialen;
  • rote Buchstabenfüllung und -strichelung.
Ajouts: Gleichzeitige oder wenig spätere Glossen und Federproben; f. 2v geritzter Kopf. Blauer Ovalstempel Stadtbibliothek Bern (19./20. Jh.), f. 1r unten. Signatur mit roter Tinte f. 1r oben.
Reliure: Moderne Archivschachtel, die einzelnen Fragmente jeweils in Umschlägen.
Sommaire:
  • 1. Phocas: Ars de nomine et verbo (Fragment).
    • Editionen:
      • Hagen, Hermann: Anecdota Helvetica, quae ad grammaticam latinam spectant, ex bibliothecis Turicensis Einsidlensis Bernensis. Leipzig 1870 [= Keil, Heinrich: Grammatici Latini. Bd. 8].
      • Keil, Heinrich: Grammatici Latini. Bd. 5: Artium scriptores minores ... Leipzig 1868.
    • (1r4r) Phocas: Ars [unvollständig]. [no]tavimus, ergo omnia verba saecundae coniugationis …–… percussa futuri ut vigilanda viris et his similia. >Finit.<
      Keil (1868), S. 432–439; vgl. Hagen (1870), S. CCXLVII–CCXLIX.
  • 2. Auszüge aus Priscianus: Institutiones grammaticae (Fragment).
    • Editionen:
      • Hagen, Hermann: Anecdota Helvetica, quae ad grammaticam latinam spectant, ex bibliothecis Turicensis Einsidlensis Bernensis. Leipzig 1870.[= Keil, Heinrich: Grammatici Latini. Bd. 8].
      • Keil, Heinrich: Grammatici Latini. Bd. 5: Artium scriptores minores ... Leipzig 1868.
    • (4r) Priscianus: Institutiones grammaticae II, 32–40 [Auszüge]. Patronomicum est quod a propriis tantummodo patrum nominibus dirivatur …–… ut opto optativus vel ab adverbis ut cras crastinus.
      Keil (1855), S. 62.15–21, 62.23–63.2, 68.17–69.1, 65.12–17, 67.14–16, 68.15–17, 69.1–2; vgl. Hagen (1870), S. CCXLIX.
  • 3. Marcus Casinensis: Carmen de S. Benedicto (Fragment).
    • Editionen:
      • PL: Migne, Jacques-Paul (Hg.): Silvestri II pontificis Romani, Aimoini Floriacensis monachi … opera omnia. Bd. 1. Paris 1853 [= Patrologiae cursus completus ... Series Latina Bd. 139].
    • (4rv) Carmen de S. Benedicto. >Versus de oratorio, quod Benedictus in Summo Monte condiderat, ubi sacrificabatur paganitas.< Caeca profanitas coleret dum turba figuras …–… Quae macerant Marci pectora bruta tui.
      PL 139, 859D–861A (Sekundärüberlieferung bei Aimoin von Fleury).
Provenance du manuscrit:
  • Vorbesitzer: Fleury, Abtei von Saint–Benoît–sur–Loire, OSB.
  • Vorbesitzer: Daniel, Pierre (1530–1603) – möglicher Vorbesitzer (Mostert).
  • Vorbesitzer: Bongars, Jacques (1554–1612), jedoch ohne Namenszug und auch nicht im Katalog von Samuel Hortin nachzuweisen.
Acquisition du manuscrit: Durch die Schenkung von Jakob Graviseth 1632 in die Berner Bibliothek gelangt.
Kataloge:
  • In den handschriftlichen Bibliothekskatalogen von Hortin, Samuel: Clavis bibliothecae Bongarsianae MDCXXXIIII. Bern 1634 [= BBB Cod. A 5], Wild, Marquard: Catalogus Librorum Bibliothecae Civicae Bernensis MDCIIIC. Bern 1697 [= BBB Cod. A 4] und Engel, Samuel: Manuscripta A[nno] 1740. Bern 1740 [= BBB Mss.h.h.III.110] nicht erwähnt, ebenso nicht bei Sinner, Johann Rudolf: Catalogus codicum mss. bibliothecae Bernensis. Bern 1760–1772.
  • Hagen, Hermann: Catalogus Codicum Bernensium. Bern 1875, S. 129.
Literatur zur Handschrift (Auswahl):
  • Bischoff, Bernhard: Katalog der festländischen Handschriften des neunten Jahrhunderts. Teil I: Aachen – Lambach. Wiesbaden 1998, hier S. 110 (Nr. 524).
  • Cinato, Franck: Priscien glosé: l’ars grammatica de Priscien vue à travers les gloses carolingiennes. Turnhout 2015, hier S. 619.
  • Jeudy, Colette: L’Ars de nomine et verbo de Phocas: Manuscrits et commentaires médiévaux, in: Viator 5 (1974), S. 61–156, hier S. 85.
  • Mostert, Marco: The library of Fleury. A provisional List of Manuscripts. Hilversum 1989, hier S. 56 (Nr. 67).
Externe Ressourcen: