Für diese Handschrift sind folgende Beschreibungen vorhanden

  • Leisibach Joseph, Die liturgischen Handschriften des Kantons Freiburg (ohne Kantonsbibliothek), Freiburg 1977 (Iter Helveticum, Subsidia 16), S. 36-38.
    (Standardbeschreibung, momentan angezeigt)
  • Katalog der datierten Handschriften in der Schweiz in lateinischer Schrift vom Anfang des Mittelalters bis 1550, Bd. II: Die Handschriften der Bibliotheken Bern-Porrentruy, bearbeitet von Beat Matthias von Scarpatetti, Dietikon-Zürich 1983, Nr. 335, S. 122.
    Zusätzliche Beschreibung anzeigen
  • Schmid Alfred A., Die Buchmalerei des XVI. Jahrhunderts in der Schweiz, Olten 1954, S. 135, Nr. 20.
    Zusätzliche Beschreibung anzeigen
Fribourg/Freiburg, Archives de l'Etat de Fribourg/Staatsarchiv Freiburg, Archives du Chapitre St. Nicolas/Kapitelsarchiv St. Niklaus, CSN III.3.2
Creative Commons License

Leisibach Joseph, Die liturgischen Handschriften des Kantons Freiburg (ohne Kantonsbibliothek), Freiburg 1977 (Iter Helveticum, Subsidia 16), S. 36-38.

Handschriftentitel: Antiphonarium Lausannense De Tempore, pars hiemalis. Doppelausfertigung zu Ms. 1
Entstehungsort: Freiburg, St. Niklaus, Ms. 2
Entstehungszeit: 1511/1517
Katalognummer: 6
Beschreibstoff: Aus kräftigem, leicht gelblichem, gut geglättetem Pergament. Gleichmäßiger-Schnitt (roh).
Umfang: 257 Bl. (+ 2 Spiegelbl.)
Format: 550 x 385 mm.
Seitennummerierung: Keine alte Foliierung. Moderne Bleistiftfoliierung 1-257 (Vorsatzbl. mitgezählt).
Lagenstruktur: 1 Vorsatzbl. (zusammen mit Spiegelbl. A), 32 Quaternionen, sämtliche mit Reklamanten parallel zum unteren Blattrand versehen.
Seiteneinrichtung: Notation, Einrichtung, Spiegel, Ausstattung etc. wie Ms. 1.
Schrift und Hände: Schrift von gleicher Hand wie Ms. 1 (A).
Buchschmuck: Größere farbige Initialen mit Bordüren f. 3v, 43r, 99v, 130v, 143v, 165r, 182r, 235r. Beschreibung des Buchschmucks im einzelnen bei Schmid, Die Buchmalerei, p. 28-34, p. 135 Nr. 20.
Einband: Einband aus 2 starken Holzdeckeln (595 x 400 mm), Kanten außen in der Mitte abgeschrägt, mit weißem rollenverziertem Leder überzogen. An den Ecken und in der Mitte je 5 große Messingbeschläge wie Ms. 1. Spuren von 2 Langriemenschließen von der Vorderkante des VD zum RD. 6 Bünde und hanfumstochenes Kapital. Auf dem RD Papieretikette mit Aufschrift in Textur, Anf. 16. Jh., beschädigt Pars hyemalis de tempore. Der Einband stammt nach Horodisch II, p. 167 Nr. 87 aus der Franziskanerwerkstatt von Freiburg, 1528-1559.
Inhaltsangabe:
Zu bemerken: Ms. 2 ist völlig identisch mit Ms. 1. Beide Codices sind gleichzeitig parallel entstanden.
    • Voraus (1r = Vorsatzbl.) von einer bastarden Hand des 16. Jhs. Venite exultemus … (Ps. 94) mit Quadratnotation auf braunem Fünfliniensystem.
    • (1v) leer.
    • (2r) >Infra ebdomadam prime dominice Adventus Resp.< Ecce dies veniunt
    • (2v)
      • >Dominica prima Adventus ad Vesperas ant.< Benedictus
      • >cum ceteris antiphonis et psalmis sequentibus. Cap.< Ecce dies veniunt.
      • >Resp.< Missus est Gabriel angelus … (cf. Ladner, Ordinarius Neuchâtel, Nr. 23 sqq.);
    • (253r)
      • >In vigilia festi Pasche ad Vesperas ant.< Alleluia
      • >Non dicitur capitulum nec ymnus nec versus sed super Magn. incipitur antiphona sequens et dicitur bis< Vespere autem sabbat
    • (253v) … videre sepulchrum alleluia. >Ps.< Magnificat
    • (254r) Nachtrag des 16./17. Jhs. mit Quadratnotation Dominica sexta post Epiphaniam antiphona ad Benedictus. Simile est regnum celorumgrano sinapisad Magn. [ant.] Simile est regnum celorum fermento
    • (254v-257v) unbeschrieben, liniiert.
    • Auf dem hinteren Spiegelbl. aufgeklebt Papierbl. mit Nachtrag des 16. Jhs. Ave regina celorum ave domina angelorum … (RH 2070) mit Quadratnotation.
  • Zu bemerkende Einzelheiten: An Nativitas domini folgenam Ende des 1.Nokt. zum 3. Resp. Descendit … die Verbetae zu den Fabrice mundi-Melismen (44r) Familiam custodi … (RH 5960; ARLT I, p. 113; II, p. 145), (44v) Fac deus munda corpora (RH 26442; ARLT I, p. 113) und (45r) Facinora nostra relaxari … (RH 5940; ARLT I, p. 114; II, p. 234), im 2. Nokt. zum 3. Resp. Gaude Maria … die Verbeta (47r) Inviolata … (RH 9094; ARLT I, p. 82; II, p. 18), im 3. Nokt. zum 2. Resp. Sancta et immaculata … der Vers (48v) Beata es virgo … (RH 2330); (50r) Genealogia; das «Weihnachtsspiel» (Neuchâtel Nr. 108) fehlt; [Stephani protomart.], zu beiden Vespern und zu den Laudes Benedicamus-Tropus (55r) Dulcis laudis tympano … (RH 25744; Stenzl, Berner Münster, p. 93) mit Mensuralnotation; [Ioh . evang.], Benedicamus- Tropus (63v) Ioannes postquam senuit … (RH 9758; AH 1 Nr. 164; Stenzl, Berner Münster, p. 93 sq.) mit Mensuralnotation; [Innoc. mart.], Benedicamus-Tropus (72v) In laudes innocentium … (RH 28067; AH 45 b Nr. 81, mit Varianten) mit Mensuralnotation; zur Matutin versifiziertes Domine nostra labia aperi tua gratiaDeus in adiutorium intende laborantium … (RH 4447; cf. Ladner, Ordinarius Neuchâtel, Nr. 133); (80v) [Thome Cant. epi.] mit Reimofficium >[ad Magn. ant.]< Pastor cesus … (RH 14626; AH 13 Nr. 92); (95v) >Commemoratio de s. Mario< zum 31. Dez. (cf. Ladner, Ordinarius Neuchâtel, Nr. 155-159); (98v) >In die Circumcisionis<, zur Matutin versifiziertes Domine nostra Labia … wie an Innoc. mart.
Entstehung der Handschrift: Zur Datierung: Entstanden zwischen 1511 und 1517. f. 53v Rubrik 1511. f. 182r in der Initiale die Jahreszahl 1517.
Provenienz der Handschrift: Aus der Schreiberwerkstatt des Meisters Ruprecht (Fabri) zu Freiburg. Buchschmuck von Jakob Frank, Augustinerkloster Freiburg. Zur Erschließung dieses Befundes cf. Lit. Ms. 1 und 2 sind gleichzeitig entstanden, lagenweise parallel. Den einen Codex dem anderen zeitlich oder qualitativ vorzuziehen, wie dies gelegentlich geschehen ist, besteht kein Grund.
Bibliographie:
  • Horodisch 11, p. 167 Nr. 87;
  • Schmid, Die Buchmalerei, p. 28-34. 122. 135 Nr. 20; Abb. 11. 12;
  • Strub, Les monuments, t. 11, p. 143 sq.;
  • Fribourg, Expositions 1957, p. 94 Nr. 307;
  • Bruckner, Scriptoria XI, p. 19; Taf. L;
  • J. Leisibach, in: FG 58 (1972/73) 28-40.